Nederlanders.fr

Hèt netwerk van, voor en door Nederlandstaligen in Frankrijk - zegt het voort!

||  PLAATS BERICHT  ||  PLAATS ADVERTENTIE   || 

Hier en daar vinden we in het Franse namenlandschap sporen terug van vee, dat door boeren gehouden werd. Niet uitzonderlijk veel; in het oude landbouwsysteem waren zo goed als alle boerderijen gericht op zelfvoorziening, voor zichzelf of voor een kleine gemeenschap. Wanneer we de boerderijdieren aantreffen, wordt daarbij vaak het Latijnse achtervoegsel -aria(s) gebruikt, dat aanwezigheid aanduidt en in het moderne Frans vormen op -ière(s) of -ère(s) oplevert.

De algemene term ‘vee’ vinden we bijvoorbeeld terug in Armentières (Nord). De Latijnse vorm van 869 geeft duidelijk de oorsprong aan: Armentarias is een samenstelling van armentum, ‘vee’ en bovengenoemd achtervoegsel arias. Dit was een plek waar men in vee handelde of waar een veehouderij was. Met een ander achtervoegsel vinden we in de Gers de gemeente Armentieux.

Het Latijnse sus, ‘varken’, ligt ten grondslag aan de 12e-eeuwse vorm Sueriae, die voor de Bourgondische plaatsnaam Sougères-en-Puisaye (Yonne) geldt en in de Auvergne voor Sugères (Puy-de-Dôme) heeft gezorgd. Waren dat varkenshouderijen of plekken waar veel (ever)zwijnen waren? We zullen het nooit met zekerheid weten. Het Gallische *orco-, ‘varken’, heeft sporen nagelaten in Ourches-sur-Meuse (Meuse), in 884 Orcadae, in Orches (Vienne) en Ourches (Drôme), al denken sommige taalkundigen ter verklaring van deze namen aan rotsen in de vorm van een varkenssnuit, zoals in Bretagne gebeurd is voor de pointe du Grouin, een markante rotskaap in de vorm van een varkenssnuit (groin). Met het achtervoegsel -acum zouden Orsay (Essonne) en Orçay (Loir-et-Cher) varkensstallen kunnen aanduiden, plaatsen waar varkens gehouden werden of wilde varkens voorkwamen. Ook banv- duidde in het Gallisch een varken aan; Banvou (Orne) duidt op een ‘varkensstal’.

De afleidingen van het Latijnse woord porcus komen vaker voor: in Porcherie (Haute-Vienne) waren ooit varkenshouderijen, net als in La Porquerie bij Pont-sur-Sambre (Nord), met een Picardische vorm. Porcheux (Oise) huisvestte eveneens varkens, net als Porquéricourt (Oise), in samenstelling met -court, ‘boerderij/domein waar een varkensstal is’. In de Languedoc herinneren namen als Pourquier (Aude) en Pourcairoux (Aude) aan boerderijen met varkens. De Latijnse samenstelling porcaricia heeft in en om de Cévennen meerdere Pourcaresses en Pourcharesses nagelaten. Het Francoprovençaalse pourciu, ‘varkensstal’, levert ons Porcieu (Isère), en het Gasconse porciugas met dezelfde betekenis verklaart Poursiugues (Pyrénées-Atlantiques).

Villeporcher (Loir-et-Cher) is een twijfelgeval. Het kan om een varkensboer (porcher) gaan, maar Porcher kan hier ook een persoonsnaam zijn – die van oorsprong wel ‘varkenshoeder’ betekende maar waarvan de drager het beroep niet per se meer uitoefent. Bij Pelleport (Haute-Garonne), in 1265 Pelaporcum, ligt de oorsprong in het ‘pellen’ van een varken, dat wil zeggen het vel van het varken afschrapen. Saint-Symphorien-des-Ponceaux, in 1817 gefuseerd met Avrillé onder de naam Avrillé-les-Ponceaux (Indre-et-Loire), heette tot diep in de zeventiende eeuw nog Saint-Symphorien-des-Pourceaux, ‘van/met de zwijnen’. Was de overgang naar Ponceaux, ‘kleine bruggetjes’ een bewuste keuze, omdat men niet met zwijnen of varkens geassocieerd wenste te worden?

Een porcelet is een biggetje, maar Porcelette (Moselle) heeft niets met varkens te maken. De plaats ligt in een van oudsher Duitstalig gebied en zijn naam dateert pas uit de 17e eeuw. Monseigneur des Porcelets de Maillane, bisschop van Toul en abt van Saint-Avold, bezat hier landerijen en heeft zijn naam aan het dorp nagelaten.

----

Het boek is uit! Nog veel meer lezen over de verhalen en ontstaansgeschiedenissen achter Franse plaatsnamen? Nu is er Waarom Lyon geen Dijon heet, met 6.500 verklaarde namen. Je kunt hier een korte presentatie van het boek lezen, of hier een uitgebreid preview inzien. Het boek is 'overal' te koop, zowel paperback als hardcover.

Vragen over je eigen favoriete plaats? Stel ze gerust hieronder.

Weergaven: 564

Rubrieken,

Klik hieronder voor meer berichten in dezelfde rubriek.

20200728, Korte Verhalen, Kunst en Cultuur

Reactie van marielle op 28 Juli 2020 op 13.33

Dank weer, Jeroen....nooit gedacht dat Orsay, waar ik vlakbij woon, te maken heeft met varkenshouders of met wilde varkens...Wel is het zo dat Orsay tegen  le  Vallée de Chevreuse aanligt, waar veel wilde varkens waren en nog zijn. Trouwens waar ik woon kom ik er zo af en toe ook nog wel eens tegen.

Reactie van Jeroen Sweijen op 28 Juli 2020 op 16.35

En dan te bedenken, Marielle, dat de vallée de Chevreuse haar naam juist ontleent aan de geiten (chèvre) die er te vinden waren. Overigens is de uitleg van Orsay niet zeker, maar op dit moment de meest waarschijnlijke, naast de traditionele uitleg met een persoonsnaam

Reactie van Elly op 29 Juli 2020 op 12.26

Dag Jeroen,

ik woon in Donzy le National, wat in de geschiedenis ook nog enige tijd Donzy le TRoyaume heeft geheten. Er bestaan meerdere namen die met Donzy beginnen, weet jij waar die naam vandaan komt?

groet, Elly

Reactie van marielle op 29 Juli 2020 op 14.59

O ja Chevreuse, chèvre...Ik had er niet aan gedacht. Weer mijn dank, Jeroen!  :-)

Reactie van wilsam op 29 Juli 2020 op 22.14
De plaatsnaam Porcelette in Mosel is toch juist wel gerelateerd aan het varken, of preciezer de big? Volgens https://www.ccsanon.fr/wp-content/uploads/Enfant-de-Valhey.pdf kreeg een voorouder de vloek over zich uitgesproken dat zij net zoveel kinderen zou krijgen als een zeug. De vervloeking kwam uit en de familie adopteerde het dier als familienaam.

Erg vreemd is die naam nu ook weer niet, als we beseffen dat het sjieke aardewerk dat Marco Polo van zijn reizen meenam indirect ook naar een big is vernoemd.
Reactie van Jeroen Sweijen op 9 Augustus 2020 op 15.19

Dag Elly, ik was je vraag even uit het oog verloren.

De naam Donzy hoort bij de ellenlange lijst plaatsnamen op -y die afstammen van het oude achtervoegsel -acos/-acum, waarover je in de volgende link alles kunt lezen. In het geval van Donzy is het eerste gedeelte waarschijnlijk een persoonsnaam, de Romeinse naam Domitius - wat niet wil zeggen dat de naamdrager per se een Romein was, en we weten verder niets over hem.

Link: https://www.nederlanders.fr/profiles/blogs/het-verhaal-achter-de-na...

Tot aan de Franse Revolutie heet het dorp Donzy-le-Royal, omdat het deel uitmaakte van het koninklijk domein, de persoonlijke bezittingen van de Franse koning. Met de Franse revolutie werd die naam uitgebannen en vervangen door -le-National, wat ook elders in jullie buurt gebeurd is. Soms werd het later weer teruggedraaid, bij Donzy is dat niet gebeurd.

Reactie van Jeroen Sweijen op 9 Augustus 2020 op 15.21

Hoi Wilsam, klopt, maar dat is dus indirect. De plaatsnaam is niet naar een varken genoemd, maar naar een persoon. Hoe die persoon aan zijn naam komt is weer een ander verhaal en een andere tak van (taalkundige) sport.

Zo heet het buurtschap La Dupontière bij Acigné (Ille-et-Vilaine) naar iemand die Dupont heette. Oorspronkelijk is die familienaam afkomstig van een familie die bij een brug woonde, maar La Dupontière is dus niet naar een brug genoemd. Er is niet eens een brug ;-)

Je reactie hieronder, dit zijn de huisregels. 

Je moet lid zijn van Nederlanders.fr om reacties te kunnen toevoegen!

Wordt lid van Nederlanders.fr

GA DIRECT NAAR:

Laatste nieuws uit Frankrijk

© 2024   Gemaakt door: Anton Noë, beheerder en gastheer.   Verzorgd door

Banners  |  Een probleem rapporteren?  |  Privacybeleid  |  Algemene voorwaarden