Naamrecht na echtscheiding (Nederland en Frankrijk)

Zowel in Nederland als in Frankrijk heeft tijdens het huwelijk ieder van de echtgenoten het recht om in het dagelijkse leven de naam van de ander te gebruiken of aan de zijne toe te voegen. Officieel blijven ze echter hun leven lang hun eigen familienaam behouden. In de praktijk is het meestal de vrouw, die de naam van haar echtgenoot gebruikt of aan haar eigen naam toevoegt.

In Nederland kan na een eventuele echtscheiding ieder der ex-echtgenoten zolang als hij wil (of tot een nieuw huwelijk) de naam van de ander blijven gebruiken of aan zijn eigen naam toevoegen, ook al gaan de meesten na verloop van tijd hun eigen naam weer gebruiken.

Het gebruik van de naam van de ex-echtgenoot is een wettelijk recht. Wanneer de andere ex-echtgenoot meent daar gegronde bezwaren tegen te hebben, kan hij een beroep doen op de rechter. Hij moet echter met zeer zwaarwegende argumenten komen om zijn gelijk te halen. De rechter zal namelijk de belangen van beide partijen tegen elkaar afwegen.

Zo ging een echtpaar in Nederland na 37 jaar huwelijk uit elkaar. Ze hadden geen kinderen. De vrouw bleef na de echtscheiding de naam van de man gebruiken. De man wilde dat niet en wendde zich tot de rechter. Hij beweerde dat zijn ex-vrouw zijn naam enkel gebruikte om hem dwars te zitten. Bovendien had ze de echtscheiding ernstig vertraagd, wat hem forse financiële schade had berokkend. Ook had ze volgens de man hem overal zwart gemaakt. Tenslotte stond het gebruik van zijn naam een nieuw huwelijk met zijn huidige relatie in de weg, omdat de nieuwe partner er onoverkomelijke bezwaren tegen had dat zijn ex-vrouw zijn naam bleef gebruiken.

De ex-vrouw voerde aan dat zij de naam al bijna 40 jaar gebruikte en dat zij haar sociale en bestuurlijke carrière onder die naam had opgebouwd. De naam was een onderdeel van haar persoonlijkheid geworden. De rechter stelde haar in het gelijk. Zie HelloLaw.com.

In Frankrijk is het naamrecht na echtscheiding wettelijk precies andersom geregeld. Zodra de echtscheiding een feit is verliest ieder van de ex-echtgenoten het recht om de naam van de andere ex-echtgenoot te gebruiken of aan zijn eigen naam toe te voegen. Tenzij de echtscheidingsrechter het gebruik (eventueel tijdelijk) toestaat, bijvoorbeeld in het belang van minderjarige kinderen of bijvoorbeeld omdat een van de beide ex-echtgenoten een bedrijf heeft waarin de naam van de andere ex-echtgenoot voorkomt (Service-Public.fr).

Zo werd in 1991 tijdens de echtscheiding van een frans echtpaar bepaald dat de vrouw de naam van haar echtgenoot mocht blijven gebruiken tot aan de meerderjarigheid van het jongste kind (januari 2007). Maar ook na die datum bleef de vrouw de naam van haar ex-man gebruiken. In 2016 kreeg deze daar genoeg van. Nadat zij pertinent had geweigerd om afstand te doen van de naam, dagvaardde hij de vrouw en eiste dat zij zijn naam niet meer zou mogen gebruiken.

De redenen die hij daarvoor aanvoerde waren dat zij allebei in hetzelfde beroep werkzaam waren (beiden waren KNO-arts) en dat hij verwarring wilde voorkomen. De vrouw beriep zich op het feit dat zij al vele jaren zowel in haar beroep als op internationaal niveau bekend was onder de naam van haar ex-echtgenoot. Nu hij er 9 jaar lang niets tegen had ondernomen, viel het volgens haar met de verwarring kennelijk wel mee. Zijn gedogen gedurende 9 jaar moest volgens haar worden gezien als stilzwijgende toestemming, waarmee hij zijn recht had verspeeld.

La Cour de Cassation stelde de man in het gelijk. Het gebruik door de vrouw van de naam van haar ex-man was na januari 2007 onrechtmatig en zijn gedogen gedurende 9 jaar mocht niet worden uitgelegd als stilzwijgende toestemming, oordeelde de hoogste rechter. De vrouw werd verboden om de naam nog langer te gebruiken en zij werd veroordeeld in de kosten van het geding. Zie Service-public.fr.