Nederlanders.fr

Hèt netwerk van, voor en door Nederlandstaligen in Frankrijk - zegt het voort!

||  PLAATS BERICHT  ||  PLAATS ADVERTENTIE   || 

Lons-le-Saunier, prefectuur van de Jura, getuigt tweemaal van het belang dat de zoutwinning voor deze stad gehad heeft. Een saunier is een persoon die zout wint of in zout handelt, en die bepaling komt in 1315 al in de plaatsnaam voor. Ook de naam Lons, die moeilijker te duiden is, verwijst waarschijnlijk naar de zoute springbron in het centrum van Lons. De oudste vormen luiden Leoonis en Leodonium; er ligt waarschijnlijk het Gallische ledo aan ten grondslag, dat ‘getijde’ of ‘bewegend water’ betekent en ook betrekking kan hebben op een stromende bron.

Het beroep saunier vinden we terug in de plaatsnaam Saulnières (Ille-et-Vilaine), aan een oude zoutroute tussen de zoutmoerassen van Guérande en het noorden en oosten van Frankrijk. Ook het buurdorp Le Sel-de-Bretagne (Ille-et-Vilaine) herinnert aan deze zouthandel, net als La Saunière (Creuse) in de Limousin. Een buurtschapsnaam als La Saunerie duidt over het algemeen op zoutwinning of -handel; we treffen La Saunerie bijvoorbeeld aan net ten westen van Soulce-Cernay (Doubs) dat zijn naam dankt aan een zoutwaterbron. De naam van Soulce vindt zijn oorsprong in het Oudhoogduitse woord sulza, dat ‘zoute bron’ betekent. Dit woord vinden we ook terug in Xousse (Meurthe-et-Moselle), dat in 1129 als Solcia vermeld werd. Vlakbij het dorp Xousse ligt de bron van een beek met de veelzeggende naam ruisseau de la Saline. Suisse (Moselle) heeft niets met Zwitserland te maken: de oude vermelding Sulciam uit 896 duidt ook op een zoutwaterbron, waar ook de Zuid-Franse plaats Saulce-sur-Rhône (Drôme) haar naam aan te danken heeft.

Salies-de-Béarn (Pyrénées-Atlantiques) en Salies-du-Salat (Haute-Garonne) danken hun naam aan zoutwaterbronnen, vooral gebruikt voor hun geneeskrachtige eigenschappen, maar waaruit ook zout gewonnen werd. In Saulxures (Haute-Marne) is geen zoutwaterbron aangetroffen, noch sporen van zoutwinning. Ging het daar om zouthandel? Er zijn zoutwaterbronnen in de omgeving. Bij andere plaatsen met dezelfde naam, zoals Saulxures-sur-Moselotte (Vosges) of Saulxures-lès-Nancy (Meurthe-et-Moselle) mag men telkens die vraag stellen: een zoutwaterbron, andersoortige zoutwinning of zouthandel? Slechts plaatselijk historisch of archeologisch onderzoek biedt uitkomst. In Saulxerotte (Meurthe-et-Moselle) bevindt zich een bron die L’Eau Salée heet, ‘het zoute water’; hier is de betekenis dus ontegenzeggelijk ‘zoutwaterbron’.

Zout werd eveneens gewonnen door in zoutpannen zeewater te laten verdampen en zo het zout over te houden; in het oosten van Frankrijk waren zoutmijnen, waar het zout door middel van verhitting uit de pekel gehaald werd. De bekendste en oudste zoutwinning van Oost-Frankrijk vinden we in de veelzeggende plaatsnaam Salins-les-Bains (Jura). In Miserey-Salines (Doubs) zijn de zoutmijnen veel recenter; er werd pas in 1866 zout ontdekt en salines is pas in 1922 aan de gemeentenaam toegevoegd. Waarschijnlijk herinnert ook Saulnot (Haute-Saône) aan zoutwinning op bescheiden schaal. Château-Salins (Moselle) dateert uit de 13e eeuw, toen de zoutwinning voor de opkomst van het stadje zorgde. Château-Salins ligt aan de Seille, waarvan de naam ook het idee ‘zout’ oproept. Diezelfde Seille stroomt langs Marsal (Moselle), reeds op een Merovingische munt vermeld als Marsallo vico. Het is een Gallische samenstelling *maro-salinon ‘de grote zoutpannen’ – de zoutwinning moet hier erg ver teruggaan.

Aan de kust vinden we bijvoorbeeld Sallenelles (Calvados), waar zoutpannen waren. Saillé (Loire-Atlantique) ligt midden in de zoutmoerassen van Guérande. Ook in Morsalines (Manche) werd ooit zout gewonnen uit zeewater, maar hier waren door verandering van het zeeniveau in de elfde eeuw de zoutpannen al buiten dienst. De eerste lettergreep was oorspronkelijk de vrouwelijke meervoudsvorm van het Latijnse bijvoeglijk naamwoord mortuus, ‘dood’.

---

Geïnteresseerd in de geschiedenis en duiding van Franse plaatsnamen? Er komt een mooi en omvangrijk boek aan, dat door de coronacrisis nog even op zich laat wachten, helaas. Wordt vervolgd, ik houd u op de hoogte!

 

Weergaven: 1196

Rubrieken,

Klik hieronder voor meer berichten in dezelfde rubriek.

20200421, Korte Verhalen, Kunst en Cultuur

Reactie van Marco Scheffers op 23 April 2020 op 8.45

Hallo Jeroen, dank voor je stuk over Saulxures. Wij hebben een huis in Saulxures (Haute-Marne)! Waar heb je die foto vandaan van dat bord op de muur? Groetjes, Marco

Reactie van Jeroen Sweijen op 23 April 2020 op 8.55

@Sequoia, dank je wel voor je aardige reactie. En ja, het is puur interesse, fascinatie, passie, je kunt er meerdere woorden op zetten. Ooit maakte het deel uit van mijn studie en al ben ik daarna iets heel anders gaan doen, ben ik er altijd in geïnteresseerd gebleven. Zodoende!

Het boek is helaas nog even afwachten, maar vast niet lang meer!

Reactie van Jeroen Sweijen op 23 April 2020 op 8.58

@ Hoi Marco, die foto heb ik afgelopen november zelf gemaakt toen ik in Saulxures was tijdens enkele weken schrijven en 'zwerven' in de Haute-Marne. Er zijn in jullie dorp trouwens twee van die plaques de cochers, de andere is daar niet ver vandaan, maar compleet 'ingelijst' door de bewoners van dat huis. Maar je zult ze vaak genoeg zien, neem ik aan, aan weerszijden langs de D14/rue de Dammartin.

Reactie van Marco Scheffers op 23 April 2020 op 9.12

Ik ga kijken en ik zal in het dorp ook eens navragen of men daar meer weet over de herkomst van de naam. 

Reactie van Jeroen Sweijen op 23 April 2020 op 9.18

Als je naar het noorden rijdt, Marco, dan is de plaque de cocher van de foto aan de linkerkant, op de grote stenen schuur (?) die langs de weg staat. Van ongeveer dezelfde kleur, dus niet makkelijk te zien.

De tweede plaque de cocher bevindt zich aan de rechterkant op een woonhuis, op de hoek met de Grande Rue. Een heel andere stijl ...  Ze staan beide ook op een website die nu even uit de lucht is, ik zal later een linkje posten.

En ja, dat Saulxures met zout te maken heeft, is zeker, maar zoals ik al schreef is de precieze werkelijkheid erachter mij niet bekend - als men dat lokaal wel weet, dan vind ik dat zeker interessant! Maar uit ervaring: de namen zijn vaak zo oud dat in de meeste gevallen de werkelijkheid erachter allang vergeten is. Wie weet!

Reactie van Jeroen Sweijen op 23 April 2020 op 9.25
Reactie van Alle Laversma op 23 April 2020 op 14.04

Ook een duidelijk voorbeeld en ook nog heel mooi voor een bezoekje: Saline royale (Arc-et-Senans) zie hier: bezoektip-zoutfabriek-saline-royale-jura

Reactie van Ingrid de Eerste op 24 April 2020 op 7.45

Dank je Jeroen, erg interessant.

Je reactie hieronder, dit zijn de huisregels. 

Je moet lid zijn van Nederlanders.fr om reacties te kunnen toevoegen!

Wordt lid van Nederlanders.fr

GA DIRECT NAAR:

Laatste nieuws uit Frankrijk

© 2024   Gemaakt door: Anton Noë, beheerder en gastheer.   Verzorgd door

Banners  |  Een probleem rapporteren?  |  Privacybeleid  |  Algemene voorwaarden