Leuke vraag Wil,

ik ben benieuwd of ik de enige ben die spijt heeft van het inruilen van geluidsboxen, in mijn geval deze Philips 22RH427 boxen voor een, achteraf bezien matige, kunststof 7.1 surround set. Wat een rommeltje.

Dit was het echte werk:

Als reactie: ik ben erg tevreden over de draadloze Denon HEOS 1 luidsprekers ( afgezien van ze aan de praat krijgen…..)

Anton, wanneer we een behoorlijk eind terug gaan in de tijd dan komen we terecht in een periode die je zou kunnen typeren als: "Toen was Hi Fi nog heel ongewoon" (met dank aan Wim en Kees). En tevens  bij iets dat aardig aansluit bij jouw verzuchting, had ik ze maar nooit ingeruild. Wat had je gedacht van: " Hi Fi battles the Real Ting in Carnegie Hall"? Dat is natuurlijk wel "back the mist of times" zoals een Brit vanochtend schreef over hetzelfde onderwerp. 

En zijn we m.i. bij de bakermat van wat in de jaren vijftig werkelijkheids weergave werd genoemd. Wat Philips betreft: ik heb de vormgeving van hun versterkers nooit top gevonden, integendeel. Ondanks mijn voorliefde voor wat de Britten (Quad, Sugden, Radford, Leak, Wharfedale, KEF, Celestion) in die periode te bieden hadden heb ik wel een paar keer speakerboxen gebouwd met de Philips 9710M en de AD 5200M, resp. voor huiskamer gebruik en voor PA systemen. Zanginstallaties heette dat in het jargon van de jaren zestig. 

Mijn eerste echte speakerbox was een basreflexkast (mono), in de hoek van mijn kamer verankerd. Dat was wel nodig: twee stukken dik meubelplaat op afstand van elkaar gemonteerd met 2 bij 3 balkjes. De ruimte daartussen opgevuld met zand, geheel gratis door moeder natuur ter beschikking gesteld aan het strand bij Kijkduin. Verankerd met tuidraad aan de muur, luchtdicht afgesloten met door midden gesneden stukken rode gasslang en binnen voorzien van geluiddempend materiaal. Daarboven op een hoge tonen speakertje dat rondstraalde, de hoge frequenties weerkaatsten tegen de onderkant van een halve bol van gips. Zelf gegoten in een klein kommetje van porselein, wist ik veel van losmiddel. Ik heb het kommetje los moeten tikken met een hamer. Mijn moeder vroeg naderhand: heeft iemand dat antieke Chinese kommetje van mijn oom Willem misschien nog ergens gezien?

Wat er daarna allemaal ontworpen, gebouwd en beluisterd is laat ik even weg, anders zit ik hier volgende week nog achter het toestenbord.

Van gevouwen exponentiële hoorns (heel groot) in de loop der tijd naar iets kleinere modellen toe gegaan, hetgeen door mijn omgeving wel werd gewaardeerd. Nu (helaas) helemaal helemaal gedownsized naar iets dat in de boekenkast past, geen sta in de weg dus. Uiteraard Brits en er moest wel aan worden geknutseld, want voor een petit prix gekocht als vermoedelijk defect. Een B&W LM1, geopend ziet dat er zo uit, dit zijn de speakertjes, en hier worden  nieuwe bipolaire elco's in het wisselfilter aangebracht. Sommige daarvan vertoonden een bijna kortsluiting en dat was de oorzaak van een stevige vervorming.

Anton, ik voel met je mee, maar voor mij geen Philips dus, ook geen grote speakerboxen meer, maar iets kleiners.

Om nog even in 020 te blijven hangen, een stad in Nederland zo te zien aan deze tekst. In den beginne was er vóór ART bij het Vondelpark de firma RAF in de Rijnstraat. Amnon Rafalowicz studeerde nog, een zolderkamertje. De groenteman beneden stopte er mee en zei: zolang het hier leeg staat, niks voor jou om eens een paar maanden uit te proberen of er met die Hi-Fi hobby van jou ook geld valt te verdiienen?  De firma Transtec uit Rotterdam leverde wat Quad spullen en ook andere merken, Dual, Lenco, Garrard, Celestion, KEF, Kenwood, Sansui waren met een paar stuks vertegenwoordigd. Houston ground control, we have a lift off.....

Amnon stopte niet veel later met studeren, ik werd in dat jaar van opening de gelukkige eigenaar van een Thorens platenspeler. Die ontstaansgeschhiedenis wordt hier uit de doeken gedaan. Bij de uitverkoop was het, zomer of winter, de avond voor de opening al druk op de stoep. Volgnummertjes werden uitgedeeld, neuzen tegen de ruiten gedrukt om te zien voor welke abraakprijs er iets begerenswaards werd aangeboden. De heer Rafalowicz en een paar van zijn medewerkes gingen ook in het donker rond met koffie of erwtensoep..... Aan de overkant werd de Rijnstraat twintig jaar later een soort computer alley, allemaal winkelruiten van RAF  met computerspullen en ook mobiele telefoons, de eerste NOKIA's en die zwarte Siemens gevallen met een iets omhoog stekende antenne. Dat deel van de Rijnstraat werd toen defacto veranderd in de RAFstraat. Daarna van uphill naar downhill, stevige concurrentie van grote supermarktachtige firma's, iets goedkoper, luisteren bij RAF en dan naar de Mediamarkt om iets te kopen. En de glans van het bezit van een echte Hi Fi installatie begon wat te verbleken. PC's, laptops  en mobieltjes, daar werd geld aan gespendeerd.

Dan wordt het nu tijd voor 010 en omgeving, de firma TansTec audio import, een naam die onverbrekelijk is verbonden met de persoon van Henri van Hessen, een verhaal van een ooggetuige.

En de DIY schare, wordt daar nog veel gebouwd? Aanzienlijk minder dan in het verleden toen je met deze universeelmeter al een heel eind kwam. En die onderdelen, even langs "de" winkel gaan, dat wordt steeds moeilijker. Online dan, internetshops? Kan allemaal, wel onpersoonlijker. Soms ging ik met lege handen in zo'n winkel naar buiten, maar wel met een goed advies. Einde van een tijdperk of gewoon een veranderende markt? 

Het geheugen van internet en harde schijven leverde nog een review op over de B&W LM1. Eigenlijk bedoeld voor een surround sound systeem, als stereo bookshelf speakers ook te gebruiken, verrassend goede kwaliteit. Hoewel ik de diepe bassen wel mis, maar dit kan ik echt niet meer maken.....een cartoon uit het Amerikaanse blad Audiocraft.

Wat een leuk onderwerp. Bij mij staat een heuse Phlips hoog-omige luidspreker mooi te zijn, samen met Fikkie die tevergeefs naar de stem van zijn baasje luisterd. In de jaren zestig heb ik deze luidspreker van mijn opa gekregen. Hij heeft op mijn studentenkamer nog dienst gedaan.

• Na jaren naar B&W speakers te hebben geluisterd, staan bij mij nu Stradivarius zuilen. Een bijzondere naam voor een Nederlands product, zelfs gedeeltelijk in Nederland geassembleerd.  Samen met een Franse versterker (Advance Paris) geniet ik dagelijk en vaak met veel volume van mijn klassieke muziekcollectie. En jawel, geheel gedigitaliseerd en gemakkelijk bereikbaar via een Bluesound systeem. Zelfs mijn oude grammofoonplaten zijn nu bereikbaar via telefoon of tablet. 
• 

Met excuses voor de d van het hondje dat naar zijn baasje luistert. En ik begrijp niet waarom de foto gedraaid wordt weergegeven. Misschien door mijn positie, vaak liggend op een bank? :)))

Peter Jan, die hoogohmige luidsprekers werden met enige fanfare het toneel opgeschoven. MInder vervorming wegens het ontbreken van een stuk ijzer. Het economische voordeel voor Philips was dat je er in een stereo installatie maar liefst twee uitgangstransformatoren mee uitspaarde. In 1961 kwam een Philips bi-ampli, stereo, ook FM en nagalm radio mijn ouderlijk huis binnen. Met dat soort luidsprekers, een impedantie van dacht ik 800 Ohm. Doet het nog steeds goed, alleen de zenders op de middengolf zijn verdwenen....

De gewone luidsprekers hadden en hebben een impedantie van tussen de 4 en 8 Ohm, soms ook 16 Ohm in het verre verleden. De electrostaten laten we even buiten beschouwing. De al eerder genoemde 9710M van die fabriek uit het zuiden des lands kreeg een publicitair steuntje in de rug van de NTS (nu NOS). Gebruikten zij immers niet exact datzelfde type in hun monitor luidspreker boxen in de bekende rapportage wagens? Geen woord gelogen. Alleen werd er niet bij verteld dat ze bij de NTS iemand in dienst hadden met twee gouden oortjes: Die beluisterde tientallen, honderden luidsprekers van dat type om uiteindelijk zijn keuze te laten vallen op slechts een beperkt aantal.

Komen we terecht bij merken waarvan de naam inmiddels is opgekocht door niet helemaal transparante handelsfirma's aan de andere kant van de aardbol, wie kent de naam Lenco niet?

Goed, er staat .fr achter de naam van deze website, tijd om terug te keren naar Franse bodem. Om precies te zijn naar Lyon. Er is één merk dat enorm heeft bijgedragen aan het populariseren van het Franse vinyl, namelijk TEPPAZ. Ook Johnny Halliday valt daar nog steeds op te beluisteren. Ze durfden, die Fransen, om die TEPPAZ platenspelers ook in het VK aan de man te gaan brengen, in het hol; van de hi-fi leeuw. Zo te zien alleen maar blije gezichten.

Wat was in de tijd gezien nu het lanceermoment van al dat hi-fi gebeuren?  Ik hou het op april 1947, met de publikatie in het eerbiedwaardige blad "Wireless World" van dit artikel: The Williamson high-quality amplifier.

In diezelfde periode begon ook Peter Walker (Quad) steeds meer van zich te laten horen, aanvankelijk in beperkte kring. Eerst natuurlijk met buizenversterkers, daarna maakte met de combinatie Quad 33/303 de transistor zijn entree. Om alle artikelen en interviews samen te te gaan vatten die de techniek en The rise and fall van dit merk beschrijven zou jaren werk opleveren. UIt mijn eigen boekenkast die nu over de argeloze lezers heen dreigt te vallen een paar interviews. In  Audio Amateur dit interview (1978). Helaas niet meer te vinden op het internet, maar wel op een harde schijf hier, een interview uit december 1989 in het blad Hi Fi Review. Tot slot een terugblik op zijn leven.

De opvolger van de Quad 33/303 combinatie, de 405 en aanhang, is overigens tweedehands nog steeds te koop. De winkelruit is weliswaar voorzien van een stevig traliewerk, maar daar valt tussendoor te fotograferen:

Those were the days, oude namen komen ook bij mij weer tot leven!

Hier - van Garrard naar Thorens - en nu géén “platenspeler” meer.

Van Sony (de kleine juweeltjes ST/TA-88) via Philips tussenstap naar Kenwood voor receiver en wat meer “power”

Speakers: Van Wharfedale via “Motional Feedback” naar KEF.

Nu: T+A, voor Caruso en CM-Active

Maar voor de "echte" hobbyisten: Wie herinnert zich nog Dr. Blan (de Jampot-ontvanger), Radio Bulletin en Elektuur? Die laatste bestaat nog wel, nu Elektor

@ Gert Snijders, de vraag stellen is hem beantwoorden:

@Rob van der Meulen,

Bedankt voor de foto. Ik heb -gevolg van veel verhuizingen- vrijwel niets bewaard van oude tijdschriften, dus het is altijd wel leuk weer wat te herkennen. Overigens is e.e.a. ook wel te vinden op het "web", zoals b.v. ... https://www.cq3meter.nl/nostalgie/dr-blan/ ... of hier (met de jampotontvanger ;-) !) ... http://www.hansotten.com/other-kits/amroh-step-by-step/jampotontvan... ... en hier ... https://verstraten-elektronica.blogspot.com/p/dr-blan-televisie-cur... ...

@ Peter & Monique Corbière,

Zie ook mijn reactie op wat Rob schreef. Ik kan me niet onmiddellijk herinneren waar de opmerking over de teerkluiten vandaan kwam? Misschien Rob wel?

Aan spullen van Amroh en de Muiderkring is ook bij mij veel van mijn "zakgeld" indertijd op gegaan. In de overgangsfasen van "buizen" naar "transistors" en later IC's is toch wel wat van de sfeer (en de geur van de soldeertin) "verloren" gegaan - enfin, mijn opvatting. Ik knutsel af en toe wel wat met Arduino of Raspberry, maar dat is toch "anders" -zal wel een "age-thing" zijn ;-)

@ Peter & Monique, voor die lange afstanden in PA systemen was de 100 Volt techniek in de tijd van de buizen eindversterkers ook een veel gebruikte aanpak om Ohmse verliezen tegen te gaan. In de versterker een uitgangstrafo met op de secundaite wikkeling een aantal standaard aftakkingen, meestal 4, 8 en 16 Ω  plus een 100 Volt aansluiting. In de speakerbox een wat kleinere 100 Volt trafo die je ook nog kon instellen op het benodigde vermogen. Wordt nog steeds toegepast.

Die hoogohmige luidsprekers van Philips waren verkrijgbaar in twee impedanties: 400 Ω  of 800 Ω aldus deze brochure.

@ Gert: het merendeel van mijn speelgoed (Dinky Toys etc.), veel was het niet voor hedendaagse begrippen, heb ik verkocht om weerstandjes, condensatoren, buizen en trafo's van te kopen. Met het rondbrengen van boeken verdiende ik als veertienjarige op woensdag- en zatermiddag er nog wat bij voor de somma van één gulden per uur.

@ Gert, over die zwarte condensatoren, beslist niet voldoend aan de strenge kwaliteits eisen van de MIL-specs, heb ik in het pre-internet tijdperk wel eens wat onaardigs geschreven. Misschien nog ergens in een klapper. Anderen zijn meer bij de les gebleven en slaan anno heden aan het meten. Een testopstelling met 300 Volt gelijkspanning. En nu maar hopen dat die gelijkspanningsvoeding voorzien is van een stroombegrenzing op 10 mA, hooguit 30 mA.......Wat zeggen ze dan in sommige Amerikaanse programma's? Don't do this at home. In ieder geval niet in het bijzijn van kleine kinderen.

@ Peter & Monique: zo'n 100 Volt aansluiting achterop een Solotone/Multitone versterker met 2 x EL 34 in de eindtrap, goed voor maar liefst 50 watt! De Motions (Robbie van Leeuwen, Rudy Bennett) kregen van de zaaleigenaar van de Marathon in Den Haag, toen nog aan het einde van de Sportlaan, het verzoek of het niet wat zachter kon met hun zanginstallatie....

Mijn eerste led, rechts boven. Lang geaarzeld, een gewoon signaallampje of meteen naar deze nieuwe technologie toe? Monsanto kwam dacht ik als eerste, toen volgde Texas Instruments. Voor een bedrag van ongeveer 12,70 gulden werd mijn copycat Quad 33 voorversterker meteen naar een hoger plan getild. Over de 303 eindversterker die ik zelf had nagebouwd heb ik nog een briefwisseling liggen met Peter Walker himself. In die tijd beantwoordden CEO's nog zelf binnengekomen vragen.....Verder nog een glimp van een Celestion Ditton 15.

Hier wilden beatgroepen niet mee worden gezien, de Philips versterker met het aanzien van een Olivetti typemachine. Liever Vox, Fender of Marshall.

@ Peter Jan, die hoogohmige luidspreker die jij daar hebt staan lijkt me behoorlijk museaal. Niet afkomstig uit de naoorlogse series van Philips, lijkt me eerder een radio luidspreker uit het begin van de jaren twintig van de vorige eeuw. Het woord Hi Fi moest nog worden uitgevonden. Zie onderstaande foto en een handleiding hoe storingen op te heffen, kan misschien nog van pas komen.

De voor-oorloogse Philips schaalluidspreker is 7000 Ohm, ik heb er ooit een paar kapot geslagen en de laatste verkocht tezamen met de radio met de oude 4 pins buizen uit de 400 serie en honinggraad spoelen voorop.

Met de verhuizing naar Frankrijk heb ik tevens alle antieke TV's verkocht, RX300 - TX400 en de projectie TX700, werkend en met een reserve bb. en de rest van de verzameling tot 1957  (de Mustang cabrio ook helaas) Een paar radios staan er nog en de allereerste sony portable TV (iets van 7cm) met losse UHF tuner in koffertjes en de allereerste kleurenportable, een voor PAL omgebouwde amerikaanse portable.

Wel heb ik nog mijn driedelige Sony VFet installatie met Bose 901 en voor de MP3 weergave een stel MFB's van Philips op de mezzanine staan.  Voor het buitenwerk twee 100 volt Bouyer amplis met een Stentorius voorversterker.

Alle langsgekomen namen ken ik ook nog, bij Brandsteder (nu Sony NL) ben ik vaak langs geweest, deze deden ook de Jobofoon (transcription unit) lang in gebruik geweest bij de omroep en naderhand gewijzigd in de B&O 3000.  Nu draai ik op een tangentiale Sony draaitafel, de Jobo was te volumineus.

Ik draaide op 18 jarige leeftijd disco met een Philips buizenversterker van 2x 15 Watt (wel echte watts) en twee Beovox 1500 boxen, goed voor een best grote zaal.

Mocht er nog iemand OC13, OC14 of ander antiek materiaal nodig hebben, er ligt hier nog wel het een en ander, deze torren kwamen ook van Aurora-Kontakt.

En condensatoren, de teerdotten het eerst er uit en vervolgens de Wima,s, kent nog iemand de PYE televisies, Engeland heeft altijd moeite gehad met beeld, waren beter in geluid, één onzer vrienden heeft nog steeds de Quad 33/303 combinatie, helaas zonder de electrostaten.

Waar blijft de tijd .......

@ Robert, mijn OC transistoren heb ik al jaren geleden van de hand gedaan. De daarop volgende generatie germanium transistoren, medio zestiger jaren, de AC-AD serie van Philips/Mullard en Telefunken. daar heb ik er nog een beperkt aantal van liggen. Voor het geval iemand nog de oer cassetterecorder van Philips zou willen repareren, de EL 3300.

De Quad 33/303 combinatie: een klapper vol documentatie hier bij mijn persoonlijke service balie, ook de BC 109, de BC107 en de 2N3055 serie liggen geduldig te wachten, alleen is de aanloop de twee laatste decennia niet bijzonder groot te noemen. Nog steeds tweede hands te koop.

@ Robert, een snel zijspoor, de Mustang, zonder Sally gefotografeerd in een Hollands landschap: nog steeds opvallend en dan zo'n stuur. Trouwens, die wielen mogen er ook zijn.

De laatste dag van 2022, voor liefhebbers van het echte, warme buizengeluid tevens de laatste kans om tot het eind van deze zaterdagmiddag nog een bod uit te brengen. Niet dat ik zelf wat in de verkoop heb. In het kader van het afscheid nemen ging ik nog één keer langs bij een detailhandel waar ik al vele decennia regelmatig elektronica onderdelen kocht. En wat stond er plotseling in de etalage? Een echte eindversterker met buizen en zowaar drie ringkern transformatoren. Op het kruispunt van nostalgie, roze bril op richting verleden en reality testing in het heden. Dat laatste vergt soms om een gevulde bankrekening.

Grappig, het kan verkeren, want in 1966 werd al de laatste der Mohikanen gesignaleerd, in 1983 werd dat thema in dit blad nog een keer opgepakt. 

Heeft u nog wat hout en een paar oude speakers liggen en  wllt u de sprong naar peperdure soundbars onder uw flatscreen tv niet wagen of stelt de geluidskwaliteit u ernstig teleur? Wat dacht u van een paar bookshelf speakers, de firma KEF begon medio de jaren zestig samen met Goodmans die weg te verkennen. Het blad Radio Bulletin publiceerde in 1966 deze bouwbeschrijving, pagina 1 en pagina 2.

Liever achterover leunen op nieuwjaarsdag en terugblikken op de opmars van de VOX AC30 buizenversterker waarmee het VK zich dankzij de Beatles en de Stones weer wereldwijd op de kaart van de moderne tijd wist te zetten? Een aardig relaas van ooggetuigen. Tevens een voorbeeld van waar het met meer industriële sectoren in GB aan haperde: gebrek aan investeringen, soms bijna ambachtelijke productie processen en een te grote dosis chauvinisme.

Afrondend, iedereen de beste wensen voor 2023.

Bedankt Rob voor de link naar het fantastische verhaal over VOX en de AC30 - I guess, those were the days...

@ Gert, ik heb hier nog diverse originele schema's liggen, afkomstig van Jennings Industries. In december 1965 raakte ik in gesprek met een nice young lady. Waar? In the Marquee club in the Wardourstreet (Soho) in London. Ze bleek bij Jennings te werken. Aan het eind van de avond vroeg ik haar: Could you do me a favor please? Ik ben opzoek naar een paar schema's van Vox versterkers, iemand vroeg me om zijn Vox AC 30 te repareren, the amplifier circuit diagrams could be helpful. Nico Servaas in Den Haag had mij eerder meegedeeld dat hij de enige in Nederland was die inzage mocht hebben in dat soort documenten.

De volgende keer, ik dacht bij een optreden van de Who op dat piepkleine podium, daar stond ze, enigszins achteloos maar toch oplettend tegen een pilaar geleund. Met een grote bruine envelop in haar handen.....

@ Rob, ik was eind '65 nog net iets te jong om in Soho rond te lopen, maar een paar jaar later lag Tommy (can you hear me...) bij mij op de Garrard  draaitafel - zijn we (qua audio-techniek) ook weer terug bij het startpunt van deze fascinerende discussie ;-)

Om het nieuwe jaar met een glimlach te beginnen, waarom niet even een uitstapje naar Penny Lane in Liverpool?

Let it be 2023....