Palais d’iéna; een ongekend juweel

Place d'Iéna ligt op de kruising van de Avenue d'Iéna en de Avenue du Président-Wilson in het 16^e arrondissement. In het midden staat het ruiterstandbeeld van Washington, aangeboden door de Verenigde Staten in 1900 en gemaakt door de Amerikaanse beeldhouwer Daniel Chester French en Edouard G. Potter. Het plein is vernoemd naar de Napoleontische overwinning van 14 oktober 1806. Aan de overkant, op nummer 6, bevindt zich het Guimet Museum, het Nationaal Museum voor Aziatische Kunsten en op nummer 9 het Palais d’Iéna. Samen met het nabij gelegen Palais de Tokyo en het Palais de Chaillot een van de drie permanente gebouwen die voortkomen uit de Wereldtentoonstelling van 1937.

Het Palais d’Iéna een schepping van de architect Auguste Perret

In 1933 kreeg de architect Auguste Perret de opdracht om te werken aan de stadsplanning voor de Wereldtentoonstelling van 1937. In het gebied waar nu het Trocadéro staat zag hij een museumdistrict, maar door de val van de regering-Daladier in 1934 werden zijn ideeën gecanceld. Perret kreeg echter wel twee spraakmakende opdrachten - de Mobilier National, aan de Rue Berbier du Mets (13^e), en het Musée National des Travaux Publics (nu het Palais d'Iéna) - die hem in staat zouden stellen zijn eeuwige droom te vervullen; een klassiek monument in gewapend beton volgens een modern ontwerp dat kon wedijveren met het oude Parthenon, volgens hem hèt toppunt van esthetische perfectie.

Auguste Perret

Auguste Perret (1874 – 1954) was een zoon van een steenhouwer en aannemer. Een groot deel van zijn jeugd bracht hij door omringd door bouwplaatsen. Mede door zijn vader en Viollet-le-Duc raakte hij gepassioneerd door de bouw. Hij volgde een opleiding aan de École des Beaux-Arts in het 6^e arrondissement. Een opleiding die hij vroegtijdig verliet om met behulp van zijn twee jongere broers, Gustave en Claude, een bedrijf te runnen dat zich toelegde op experimenten met gewapend beton. Zijn doel was om gewapend beton tot een volwaardige architecturale discipline te maken. Zo verwierf hij internationale bekendheid als architect van de appartementen aan de rue Franklin (1903), het Théatre des Champs-Elysées (1913), de kerk Notre-Dame du Raincy (1923), ook wel bekend als de ‘Heilige Kapel van Beton’ en de Salle Cortot (1928-1929).

Het middelpunt van het Palais d'Iéna is ongetwijfeld de beroemde monumentale trap, met een dubbele rondgang in opengewerkt beton

Voor het Palais d’Iéna creëerde hij een klassiek ontwerp met slanke kolommen tot aan het dak dat een tweede structuur herbergt. Ze worden naar boven toe breder en lopen uit in kapitelen. Het beton zelf werd vermengd met groen porfier (een stollingsgesteente) en roze marmer. En zelfs 86 jaar na de oplevering heeft het Palais d’Iéna zijn pracht en praal behouden en tientallen jaren en een Wereldoorlog overleefd zonder ooit uit de mode te raken. Het wordt zelfs geroemd als een van de grote klassiekers van de moderne architectuur. Het door Auguste Perret gebouwde deel, de rotonde en de vleugel langs de avenue d’Iéna werd op 5 juli 1993 geclassificeerd in het register van historische monumenten.

Het paleis tijdens ‘Paris+ by Art Basel, een metamorphose gecreëerd door Daniel Buren

Oorspronkelijk deed het gebouw dienst als het Musée des Traveaux Publics, bedoeld om op spectaculaire en educatieve wijze de grote Franse prestaties op het gebied van civiele techniek en openbare werken te tonen: wegen, bruggen, spoorwegen, waterwegen, havens en luchthavens, dammen, mijnen en olie-industrie. Door gebrek aan belangstelling vestigde in 1959 de Economische, Sociale en Milieuraad (CESE) zich in het gebouw en werd in de loop der jaren uitgebreid. Het biedt een majestueuze halfronde ruimte waar de adviseurs elkaar ontmoeten, maar ook een grote ruimte waar nu tentoonstellingen worden georganiseerd. Maar het middelpunt van het Palais d'Iéna is ongetwijfeld de beroemde monumentale trap, met een dubbele rondgang in opengewerkt beton. In 1960 lanceerde architect Paul Vimond, een leerling van Auguste Perret, de werkzaamheden voor een tweede vleugel van het Palais d'Iéna, langs de Avenue du Président-Wilson. Het gebouw werd later, in 1996, aangevuld met een derde vleugel anders dan de Perret-stijl, het werk van architect Gilles Bouchez.

De Franse kunstenaar Daniel Buren en de Italiaanse kunstenaar Michelangelo Pistoletto, twee van 's werelds meest toonaangevende hedendaagse kunstenaars, hadden speciaal voor Paris+ by Art Basel hun krachten gebundeld 

Origineel is het gebouw alleen op afspraak te bezoeken. De CESE organiseert bezoeken voor groepen van tenminste 10 personen. De bezoeken worden georganiseerd van maandag tot en met vrijdag van 09.00 uur tot 17.00 uur, onder voorbehoud van de beschikbaarheid van gidsen. De bezoeken zijn gratis en worden geleid door een CESE-raadslid of -medewerker. De rondleiding duren gemiddeld tussen de anderhalf en twee uur.

Met zijn installatie ‘Divisione-Moltiplicazione’ wilde Pistoletto een ‘oerknal van spiegels’ creëren door een hele reeks boeken in het midden van de ruimte uit te lijnen

In oktober vindt in Parijs jaarlijks de ‘Paris+ by Art Basel plaats, de grote beurs voor hedendaagse kunst, de opvolger van de FIAC. Naast dit grote artistieke evenement in het Grand Palais Éphémère, kunnen kunstliefhebbers ook hun ogen de kost geven aan een aantal tentoonstellingen buiten de muren en aan evenementen buiten het terrein. Zo ook in het Palais d’iéna waar de Franse kunstenaar Daniel Buren en de Italiaanse kunstenaar Michelangelo Pistoletto, twee van 's werelds meest toonaangevende hedendaagse kunstenaars, speciaal voor Paris+ by Art Basel hun krachten hadden gebundeld om iets nieuws te creëren. Van 18 tot en met 31 oktober 2023 nodigden de twee kunstenaars ons uit om hun creatie te komen bewonderen, die speciaal de architectuur van het Palais d'Iéna in de schijnwerpers zette.

 De door Daniel Buren speciaal afgeplakte ramen zorgden voor een explosie van kleur

Een onderdompeling in kleur

Kunstenaar Daniel Buren voerde een artistieke transformatie van het gebouw uit door een reeks enorme, kleurrijke erkers te creëren, waarbij hij een van zijn kenmerkende artistieke motieven gebruikte. De kleuren volgden elkaar op in alfabetische volgorde, namelijk blauw-geel-rood-groen-paars. Een gewoonte van Daniel Buren, die zich bij elk project aanpast aan de taal van het land. Deze op maat gemaakte composities integreerden ongelooflijk goed met de architectuur van Perret. De kleuren van de glas-in-loodramen kwamen prachtig tot hun recht wanneer de zon erop scheen, waardoor er een kleurenspel ontstond op de immense binnen pijlers. Dit resulteerde in een ruimte die deed denken aan een monumentale tempel en bood een indrukwekkende visuele ervaring voor bezoekers die binnen ronddwaalden.

 De kleuren van de glas-in-loodramen kwamen prachtig tot hun recht wanneer de zon erop scheen

Het zonlicht zorgde voor een indrukwekkende visuele ervaring voor bezoekers die binnen ronddwaalden

De centrale ruimte werd toevertrouwd aan de Italiaan Michelangelo Pistoletto , die een reeks witte dozen installeerde met daarin, als grote open boeken, spiegels die de een in de ander deed reflecteren. Met zijn installatie ‘Divisione-Moltiplicazione’ wilde Pistoletto een ‘oerknal van spiegels’ creëren door een hele reeks boeken in het midden van de ruimte uit te lijnen. Op elk ervan zien we zijn beroemde symbool, bestaande uit drie lussen, een symbool van de schepping die hij het ‘Derde Paradijs’ noemt. Geleidelijk aan lijken deze spiegels, opgevouwen als boeken, open te willen, totdat de laatste, geheel plat, het einde van het universum belichaamt. Ondanks deze donkere noot schitterde het gebouw met duizend lichtjes, en bood het een uniek schouwspel in dit monumentale herontdekte gebouw.

‘Divisione-Moltiplicazione’ van de Italiaanse kunstenaar Michelangelo Pistoletto

Palais d'Iéna, 9 place d'Iéna, 75016 Parijs.