Les Musiciens du Métro Parisien

Wat hebben Édith Piaf, Michel Polnareff, Renaud en Zaz met elkaar gemeen? Zij boden reizigers een betoverend intermezzo tijdens hun reis. Deze beroemdheden begonnen hun carrière met het zingen in de Parijse metro. In de loop der jaren zijn de ‘Musiciens du Métro’ ware ambassadeurs geworden van het RATP-merk.

In 1973 kwamen uit een onderzoek in opdracht van de RATP, de ‘Régie Autonome des Transports Parisiens’, twee tegengestelde situaties: de bus werd als onbetrouwbaar maar prettig in gebruik beschouwd, De metro daarentegen als zeer efficiënt , maar werd ook gezien als een gesloten, trieste, donkere, onmenselijke plek, waar de populaire Franse uitdrukking "métro, boulot, dodo", (metro, werken, slapen) zijn volle betekenis krijgt. Uitkomst: “We moeten iets bieden om de lege tijd, de dode tijd, te vullen, zodat de metro nemen niet slechts een afdaling naar de hel is”. Het idee ontstaat om entertainment aan te bieden dat zich richt op de begeleiding van jongeren. De eerste muzikale ervaring van de RATP dateert uit 1977 met een operatie genaamd ‘Métro Molto Allegro’, waarbij 100 artiesten optraden in 20 stations met een grande finale in het metrostation Auber waaraan maar liefst 5.000 mensen deelnamen.

In 1983 wordt er een budget van drie miljoen frank vrij gemaakt om het comfort van de reiziger te verbeteren, maar ook het merkimago van de RATP. Toch duurde het tot 1989 voordat de RATP muzikanten toestemming gaf om in de metro te spelen. Deze muzikanten mochten alleen in de gangen spelen, maar niet in de treinen om zo de ‘opgesloten’ reizigers niet te storen. Zo werden er tussen 1989 en 1997 jaarlijks honderd muzikanten door de RATP geaccrediteerd. Echter, destijds bestond er geen professionele structuur voor de beoordeling van de kwaliteit en de diversiteit. De afdeling beveiliging was verantwoordelijk voor de toelating. Er waren geen audities; wie het eerst komt, wie het eerst maalt. Geconfronteerd met een grote toestroom van muzikanten, ziet de RATP zich genoodzaakt om e.e.a. beter te organiseren.

In 1997 is het zover. Muzikanten kunnen zich tweemaal per jaar inschrijven om auditie te doen. De audities zijn voor iedereen toegankelijk en vinden steeds plaats voor een jury die bestaat uit RATP-agenten en metropassagiers of in sommige gevallen voor muziekprofessionals zoals singer-songwriter Mentissa, Benoît Rousseau, directeur Muziek en Dans bij Gaîté Lyrique, Ruddy Aboab, directeur van FIP-radio, en Bénédicte Froidure, algemeen secretaris van het MaMA Music & Convention festival. Er worden maar slechts 300 muzikanten gecertificeerd, terwijl de kandidaten vaak vijf tot zes keer talrijker zijn dan het aantal toegekende plaatsen.

Het is waarschijnlijk het grootste ‘muziekpodium’ in de Franse hoofdstad en ongetwijfeld degene die het meest diverse publiek bereikt. De tientallen kilometers aan gangen en honderden stations van de Parijse metro zijn zeer gewild bij amateur- of semi-professionele muzikanten vanwege de zichtbaarheid die het hen kan bieden. Maar er is geen sprake van om er spontaan, met een gitaar in de hand, muziek te maken. Deze underground muziekscene is uitsluitend voorbehouden aan artiesten die het label "metromuzikanten" hebben gekregen, wat hen recht geeft om zes maanden op het netwerk op te treden. De RATP wijst er 300 toe (ongeveer evenveel als het aantal stations op het historische netwerk) per semester, na een reeks castings om de juiste kandidaten te kiezen.

  'Les Musiciens du Métro' is waarschijnlijk het grootste muziekpodium in de Franse hoofdstad

Artiesten die willen deelnemen kunnen zich tweemaal per jaar aanmelden bij de RATP. Een demo is niet vereist. Kandidaten hoeven alleen een e-mail met motivatie te sturen naar musiciensdumetro@ratp met hun contactgegevens (achternaam, voornaam, adres, telefoonnummer, geboortedatum en -plaats) en details over het bespeelde instrument (of de instrumenten in het geval van groepsaanmeldingen), repertoire en muziekstijl. Artiesten die al nummers hebben uitgebracht op luisterplatforms, worden uitgenodigd om een link in hun e-mail te plaatsen. Tijdens de auditie mag elke artiest twee nummers naar keuze spelen om de jury te overtuigen om zo de certificatie ‘Musiciens du Métro’ te winnen en zes maanden lang gratis te mogen optreden in de Parijse metrostations en stations in de regio. Pop, rock, klassiek, reggae, gipsy, jazz,  alle verschillende stijlen zijn vertegenwoordigd met dezelfde wil om het publiek te veroveren en ontdekt te worden als muzikaal talent.

Misschien is dit wel de nieuwe Mark Knopfler

Zoals Keziah Jones, deze Nigeriaanse zanger werd in 1991 door een producer in de Parijse metro gespot.  Keziah Jones is de artiestennaam van Olufemi Sanyaolu, een gitarist en zanger, die een mengeling van funk en soul, met blues invloeden speelt.

Of de Italiaan Claudio Capéo die in de metro speelde om de kost te verdienen. Hij bleek dè ontdekking te zijn van de Franse editie van ‘The Voice’ in 2016.

En wie kent haar niet; de zangeres Zaz, die bij het grote publiek bekend werd met haar debuutsingle “Je veux”. Ook zij begon in de metro.

Maar ook Michel Polnareff. Hij droomde in de jaren ’60 ervan om rockster te worden. Hij verliet het conservatorium en besloot zich op te trappen van de Sacré-Coeur te vestigen om te spelen. ’s Nachts bracht hij door in de metro waar hij zijn kunst beoefende en uiteindelijk werd ontdekt.

En zo zijn er vele andere inmiddels gerenommeerde kunstenaars die hun Franse carrière in de metro van de hoofdstad zijn begonnen zoals;  wie Alain Souchon, Manu Dibango, Irma, EMJI, Clément Verzi, Arcadian en Touré Kunda.

Eenmaal gecertificeerd om op te treden  wacht je nog een aantal uitdagingen. Want onder de grond wordt elke muzikant geconfronteerd met een complexe omgeving. Ten eerste is er het lawaai van voorbijrijdende treinen, de stroom passagiers, de verschillende omroepen. Een versterkingssysteem is al snel onmisbaar. Een andere moeilijkheid is dat de apparatuur, bij gebrek aan een stroomvoorziening, autonoom moet zijn. Dit wil zeggen gevoed door batterijen of een accu. Bovendien is de metro een heel veeleisend podium. Het publiek heeft je nooit gevraagd om hier te musiceren, dus je moet ze verleiden.

 Samen transformeren ze de kelders van de hoofdstad tot een gigantische muziekscene

Maar stel je eens, voor een muziekpodium recht onder onze voeten. Van de vier miljoen dagelijkse passagiers van de Parijse metro gaan er 300 nergens heen. Bij zonsopgang gaan ze in een gang of op een perron zitten, pakken hun gitaar, viool, accordeon, saxofoon of ander instrument en genieten van het spelen of zingen tussen de drukke voorbijgangers. Samen transformeren ze de kelders van de hoofdstad tot een gigantische muziekscene. In de toeristische wijken zijn de refreinen al decennialang hetzelfde. Aznavour smeekt ons altijd om hem mee te nemen; ‘Emmenez Moi’, In elk jaargetijde dan Vivaldi’s “De Vier Seizoenen” en Bach of Mozart worden dagelijks bewerkt door gedurfde accordeonisten.  Een klein hoedje ondersteboven of een open vioolkist wacht geduldig om de vruchten van zijn of haar arbeid te plukken. De beloning is uiteraard zeer onzeker en hangt af van de welwillendheid van de voorbijgangers. Voor sommigen varieert het ‘salaris’ tussen de  15 en 30 euro per uur. Voor anderen, meer ervaren, kan het tijdens drukke periodes oplopen tot 50 euro.  Ben je niet geaccrediteerd door de RATP of je nu amateur of professioneel bent, zonder accreditatie riskeer je een boete van € 150.

 Het publiek heeft je nooit gevraagd om hier te musiceren, dus je moet ze verleiden

Er bestaat zelfs een ‘Association des Musiciens du Métro Parisien. Klik hier voor hun Facebookpagina.  Met de steun van de RATP en in lijn met haar beleid voor culturele animatie worden verschillende doelstellingen nagestreefd:

• Reizigers kwalitatieve momenten aan te bieden tijden hun dagelijkse reizen
• Nieuwe talenten promoten
• Artiesten een gratis en respectvol podium bieden in het hart van de stad
• Hen toegang geven tot partnerevenementen zoals Solidays, ArtRock, Lollapalooza festival en vele anderen

Dus mocht je in Parijs zijn neem dan eens de tijd om te luisteren naar hun muziek en gun hun wat wisselgeld. Misschien leg jij zo wel de basis aan een muzikale carrière.