Meymeringen 7

Bezoeker Frans museum eet banaan van beroemd kunstwerk

Met deze schreeuwerige kop van een kranteartikel werd ik opgeschrikt uit de vele mijmeringen die mij dezer dagen bezig houden, nu ik een nieuw boek aan het schrijven ben. Er moet heel wat afgemijmerd worden.

Ik laat u maar meteen zien om welk ‘beroemd kunstwerk’ het gaat. Dan begrijpt u de reden van deze opgewonden Meymering.

Vorige maand heb ik eindelijk, na vele teleurstellingen over het gebodene, weer eens een bezoek gebracht aan het Centre Pompidou in de Eurométropole de Metz, waarvan het kleine dorpje Mey, mijn woonstee, deel uitmaakt. De tekst voor de meerdere tentoonstellingen die er altijd tegelijkertijd worden gehouden – een vaste collectie is er niet – was waarlijk wervend. Ik had bijna het gevoel dat ik er niet omheen kon.

Zie maar (met dank aan de vertaalmachines – hier en daar door mij bijgestuurd, ik had werkelijk geen zin er zelf veel moeite of tijd aan te besteden):

Eindeloze Zondag

Maurizio Cattelan & de collectie van Centre Pompidou

8 mei 2025 – 2 februari 2027

Centre Pompidou-Metz

Ter ere van zijn 15-jarig jubileum transformeert het Centre Pompidou-Metz al zijn galerieën om honderden werken uit de collectie van het Musée National d'Art Moderne te presenteren. Deze werken worden zelden getoond, misschien omdat ze onverwacht zijn in zo'n collectie, of zelfs zogenaamd niet te transporteren, zoals bij voorbeeld de ateliermuur van André Breton of de schaaktafel van Marcel Duchamp.

Met het thema 'Zondag', verkend vanuit zijn sociale, politieke en esthetische dimensies, biedt het curatorencollectief onder leiding van kunstenaar Maurizio Cattelan een wandeling vol poëtische ervaringen in 27 secties. In de vorm van een alfabet van gedachten, verzen, slogans, enz. onderzoekt elk werk een thema - de verdeling tussen vrije tijd en werktijd, privé- en openbare ruimtes, spiritualiteit en licht, of zelfs het potentieel van kunst om alternatieve werelden te verbeelden of melancholieke meditaties te bieden…

De Fransen zeggen ‘le ridicule ne tue pas’, ‘van belachelijk ga je niet dood’, en gelukkig maar, want anders had het Centre Pompidou erg veel op zijn geweten. En als je dan ook nog leest in het betreffende kranteartikel dat het museum de banaan van Cattelan iedere paar dagen moet verversen, omdat die anders wegrot, moet je eigenlijk dubbel liggen van het lachen. Mij verging het lachen bij het bezoek aan de tentoonstelling.

Ik kan me niet herinneren ‘de schaaktafel van Marcel Duchamp’ te hebben gezien. Ik zal er niet veel aan gemist te hebben. Zijn rechtopstaand urinoir is al eens als kunstwerk in het Centre Pompidou te zien geweest. De ‘ateliermuur van André Breton’ heb ik wel gezien, maar de ophef daarover niet begrepen. Als zo’n verzameling ditjes en datjes een kunstwerk is, dan is mijn huis een Meesterwerk. Overal mooie werkstukjes van vrienden, een schilderijenverzameling, een klein maar fijne muziekinstrumenten dito, beeldhouwwerken van een begenadigde kunstenares en antieke Delftsblauwe tegels; ik noem maar wat. Ik denk bovendien dat ik dat alles smaakvol heb uitgestald en niet allemaal tegen één muur aangeduwd.

Aan het slot van de wervende tekst voor de andere tentoonstelling die er bij mijn bezoek te zien was - in samenwerking met het Louvre -, staat:

Meerdere kunstenaars hebben een uitnodiging ontvangen van de twee commissarissen van de tentoonstelling die luidt: Hoe zou uw kopie eruit zien van een werk van uw keuze dat zich bevindt in de collecties van het Louvre?

Bij de tentoonstelling zijn gelukkig de ‘gekopieerde’ werken niet getoond. Daar hadden de commissarissen goed aan gedaan, want het zou al te confronterend zijn geweest. Ik heb de werkstukken bekeken en de verklarende teksten ernaast. Ik zou nooit op het idee zijn gekomen dat wat ik zag een kopie was van het genoemde kunstwerk. Ik werd alleen maar bevangen door een malaise en had het gevoel oog in oog te staan met het complete failliet van de beeldende kunsten. Het failliet van talent, voorstellingsvermogen, vakmanschap en gewoon eerlijk hard handwerk.

Heel anders was het bij een andere gelegenheid. Het deed me er wel aan denken. Yves en ik waren genodigd op een huisconcert waar een drietal stukken zouden worden gespeeld van een paar grote componisten uit het verleden die de inspiratie hadden gevormd voor de stukken van enkele hedendaagse componisten. Hier werden de oorspronkelijke composities wel ten gehore gebracht. Een stuk voor viool en altviool van vader Bach, een pianowerk van Brahms en, als ik het me goed herinner, een stuk van Dvorak voor een blaasinstrument. De oorspronkelijke werken waren een zalfje voor het oor en de ziel, maar de pret werd bedorven door de nieuwe werken. Ik druk me voorzichtig uit. Na enige tijd stond een van de aanwezigen op, sleurde zijn vrouw mee, en zei ‘hier heb ik schoon genoeg van’, of woorden van gelijke strekking. Het was een beetje gênant. Later hoorde ik dat de meneer in kwestie aan de ziekte van Alzheimer leidt. Ik kon toen een gevoel als ‘kinderen en gekken zeggen de waarheid’ niet onderdrukken. Met alle respect voor de zieke.

De bananeneter in Metz heeft de waarheid gesproken. Dat was moedig, maar gek is hij stellig niet.