OBI, het onvoorwaardelijke basisinkomen voor iedereen

Als eerste land in Europa start Finland deze maand een voorzichtig experiment met het basisinkomen. Voor dit experiment zijn 2000 werkzoekenden (tussen de 25 en 58 jaar) aangewezen om er (verplicht) aan deel te nemen. Zij ontvangen twee jaar lang 560 euro belastingvrij per maand. Er zijn geen voorwaarden aan verbonden en eventuele neveninkomsten mogen zij houden. Er is dus geen speciale dienst nodig om te controleren of en hoeveel ze bijverdienen en of ze wel genoeg solliciteren.

Ondanks de talloze regeringsmaatregelen ligt de werkloosheid in Finland al jaren rond de 8%. Veel mensen die werkloos zijn aarzelen immers om een betaalde baan aan te nemen, omdat ze daarmee hun uitkering verliezen. Worden ze ontslagen, bijvoorbeeld in de proeftijd of na afloop van de bepaalde tijd van de arbeidsovereenkomst, komen ze opnieuw terecht in de ambtelijke molen, waardoor ze wellicht enige tijd zonder inkomen zitten. De finse regering wil nu bekijken of mensen met een basisinkomen helemaal niet meer gaan werken, juist veel eerder een baan aannemen of voor zichzelf durven te beginnen. Of dat ze wellicht vrijwilligerswerk gaan doen of gaan studeren. Zowel linkse als rechtse politici hebben ingestemd met het plan.

Overal ter wereld wordt geëxperimenteerd met een basisinkomen, bijvoorbeeld in diverse staten van de VS en Canada, in India en Brazilië. In Kenia is het een privé initiatief van de stichting GiveDirectly, die 6000 willekeurig gekozen Kenianen 10 jaar lang een bedrag van 255-400 dollar per jaar wil geven, het gemiddelde inkomen in het land. Maar een burgerinitiatief in Zwitserland voor een basisinkomen werd tijdens een referendum in juni 2016 met grote meerderheid verworpen. Daarbij moet worden aangetekend dat het voorstel inhield dat iedere Zwitser een basisinkomen zou krijgen van 2500 zwitsere francs per maand (= 2250 euro).

In Nederland nemen diverse steden al proeven met een soort basisinkomen voor bijstandsgerechtigden. Recent is het "Burgerinitiatief Basisinkomen 2018" er in geslaagd om 40.000 handtekeningen bij elkaar te krijgen, het aantal dat is vereist voor de behandeling van een burgerinitiatief in de Tweede Kamer. Dat gaat dus dit jaar gebeuren. De Nederlanders zijn iets realistischer dan de Zwitserse initiatiefnemers: zij willen een maandelijks belastingvrij inkomen van 1000 euro per maand, plus een basiszorgverzekering en een toeslag voor kinderen tot 18 jaar. Dit zou moeten gelden voor iedere inwoner, ongeacht zijn inkomen.

Alle uitkeringen worden afgeschaft, evenals de organisaties die de administratie en controle van uitkeringen en toeslagen uitvoeren. Dat scheelt al zo'n 110 miljard euro per jaar (cijfer 2013). Verdiensten uit betaald werk zijn gedeeltelijk belastingvrij (zodat werken loont), over de rest wordt een vast tarief geheven, de zogenaamde vlaktaks. De BTW over alle producten en diensten wordt 20%. De vennootschapsbelasting gaat van 23,7% naar 30%. De volledige plannen, alsmede een toelichting en een financiële onderbouwing staan op de website Basisinkomen 2018.

In België wordt wel over het basisinkomen nagedacht, maar er bestaan nog geen concrete plannen. Hetzelfde geldt voor Duitsland, waar het "Bedingungsloses Grundeinkommen" (BGE) heet.

In Frankrijk bestaat de beweging MFRB die al jaren strijdt voor de invoering van een basisinkomen voor iedereen, van de wieg tot het graf: le Mouvement Français pour un Revenu de Base. Ook bestaan er sinds vorig jaar op politiek niveau concrete plannen voor een experiment. Eind mei 2016 is een senaatscommissie ingesteld van zowel linkse als rechtse senatoren. Zij hebben alle voor- en tegen-argumenten bestudeerd en gesprekken gevoerd in Nederland en Finland. Na drie maanden kwamen zij unaniem tot de conclusie dat het basisinkomen een experiment verdient.

De senaatscommissie heeft nu lagere overheden opgeroepen om zich aan te melden voor het experiment. Het zal in totaal gaan om 20.000 tot 30.000 personen in de leeftijd van 18-65 jaar, die gedurende drie jaar een onvoorwaardelijk basisinkomen zullen ontvangen, dat voldoende is om in de basisbehoeften te voorzien. Gedacht wordt aan een bedrag tussen de 750 en 1000 euro per maand. Bij de evaluatie achteraf zal speciale aandacht worden geschonken aan de leeftijdsgroepen die het moeilijk hebben op de arbeidsmarkt: 18-25 en 50-65 jaar.

We moeten af van het idee, aldus de commissie, dat geld dat je van de staat ontvangt een vorm is van je hand ophouden. Het basisinkomen moet een onvervreemdbaar recht worden voor iedereen. Door de almaar toenemende automatisering en digitalisering wordt werk steeds schaarser, terwijl de wereldbevolking toeneemt. Het terugdringen van de werkloosheid door mensen te verplichten om te solliciteren is daarmee een illusie geworden.

De commissie wijst erop dat het franse sociaal-fiscale systeem inefficiënt is. De sociale voorzieningen van het land kosten een derde van het nationale bruto inkomen, terwijl 14% van de bevolking (bijna 9 miljoen personen) op of onder de armoedegrens leeft. Bovendien hebben studies aangetoond dat de digitalisering van de economie tussen de 9 en 42% van de werkgelegenheid bedreigt, aldus de commissie. (Het is echter de vraag hoe Frankrijk een basisinkomen voor iedereen kan verwezenlijken zonder bevolkingsregister.)

Het interessante van het basisinkomen is dat het oorspronkelijk een idee was van linkse politici met sociale motieven (zoals ooit de PPR in Nederland), maar dat het tegenwoordig ook wordt gepromoot door rechtse politici. Waar linkse politici wijzen op de sociaal-rechtvaardige voordelen zien rechtse politici er economische en financiële voordelen in (sociale-lastenverlaging voor bedrijven, koopkrachtbevordering), alsmede een symbool van hun vrijheidsideaal. Werk wordt meer dan werken in loondienst of als ondernemer. Werken wordt naar keuze ook studeren, vrijwilligerswerk, mantelzorg, huishouden, kinderen verzorgen en grootbrengen. Iedereen krijgt de vrijheid om zelf te bepalen hoe hij zijn leven indeelt, omdat "werken voor een baas" niet meer een voorwaarde is om te overleven.

Wanneer in Nederland een basisinkomen voor iedereen zou worden ingevoerd met een gratis basiszorgverzekering, komt voor geëmigreerde en gepensioneerde Nederlanders in de EU de vraag aan de orde: hoe passen verdragsgerechtigden in dit verhaal? Gaan ook zij een basisinkomen ontvangen? Hoe worden zij zorgverzekerd? Wordt ook voor hen de eventuele zorgtoeslag afgeschaft? Of blijft voor hen alles hetzelfde? Ongetwijfeld hebben de nederlandse initiatiefnemers niet aan de eventuele consequenties voor hun geëmigreerde landgenoten gedacht...

Bronnen: De Volkskrant, RTL Nieuws, RTLZ en Le Figaro

_____________________________

☑️ Beste plaatser van dit bericht,

fijn dat je gebruik maakt van dit forum. Doe alsjeblieft mee met de discussie die volgt op je bericht! Reageer zelf op de reacties die anderen geven. Dat mag ook best een bedankje zijn.

_____________________________

Rubrieken,

Klik hieronder voor meer berichten in dezelfde rubriek.

20170106, Overheid

Reactie van Ada op 6 Januari 2017 op 16.14: Dank Theodora,

Een interessant artikel dat je deze keer brengt en ik ben het hier volledig mee eens! Nu maar wachten tot in Finland het experiment over twee jaar goed afloopt, er zullen dan meer schapen over de dam springen.

Hoe zou het inderdaad voor de verdragsgerechtigden gaan uitwerken? Dat is een grote vraag!

Reactie van Reyer Brons op 6 Januari 2017 op 17.57: Mooi artikel over een belangrijk onderwerp.
Veel meer daarover is te vinden op de website van de Vereniging Basisinkomen (http://basisinkomen.nl).
Deze vereniging heeft ook contact met de Franse zusterorganisatie.
De aangehaalde uitwerking is van het Burgerinitiatief Basisinkomen 2018, maar er zijn veel andere uitwerkingen mogelijk. Zelf heb ik in een werkgroep gezeten waar het volgende is opgeschreven over migratie:
• Zolang geen sprake is van een wereldregering, zal een basisinkomen alleen per land of regio kunnen worden ingevoerd. Dat betekent dat overgangsmaatregelen en uitzonderingen nodig zijn bij migratie (zowel immigratie als emigratie), zoals we dat nu ook kennen bij de regelingen rond de sociale zekerheid.
We denken aan een uitwerking waarbij iedereen die minimaal 5 jaar legaal in Nederland verblijft een basisinkomen krijgt. Dat betekent dat specifieke regelingen nodig zijn voor hen die nog geen 5 jaar hier verblijven (bijvoorbeeld door degenen die hier werken maar nog geen basisinkomen krijgen, een heffingskorting op de te betalen belasting te geven).
Bij vertrek uit Nederland vervalt het recht op een basisinkomen, wellicht ook met overgangstermijnen en specifieke uitzonderingen (zoals nu voor de AOW).
Uiteraard kunnen er ook regelingen met andere landen (al dan niet via de EU) getroffen worden om elkaars regelingen voor onderlinge migratie over te nemen, eventueel met correctie voor verschillen in landen voor de daar geldende levensstandaard.
Ook voor bepaalde groepen zoals diplomaten en uitgezonden militairen zullen specifieke afspraken nodig zijn.
....einde citaat.
Er wordt dus wel over nagedacht, maar het is nog te vroeg voor een antwoord.

Reyer Brons, BelAir (Loire)

Reactie van Theodora Besse op 6 Januari 2017 op 19.24: Dankjewel Reyer, voor de aanvulling. Er wordt dus nagedacht over internationale gevolgen. Dat moet dan wel gebeuren door deskundigen op het gebied van internationaal recht. Wanneer ik bijvoorbeeld hierboven lees dat "iedereen die minimaal 5 jaar legaal in Nederland verblijft een basisinkomen krijgt", dan is de vraag of dat binnen de EU haalbaar is.

Je kunt wel EU-burgers weren die niet over voldoende middelen van bestaan beschikken, maar wanneer een gepensioneerde of een werknemer uit een ander EU-land met voldoende middelen van bestaan naar Nederland komt mag hij na drie maanden niet anders behandeld worden dan NL onderdanen.

Wanneer mensen hun basisinkomen verliezen wanneer zij naar een ander EU-land vertrekken, worden zij ernstig belemmerd in hun vrijheid van personenverkeer binnen de EU. Want als je er maandelijks 1000 euro op achteruitgaat wanneer je je oude dag in Spanje wilt doorbrengen, dan wordt zo'n emigratie een kostbare zaak en blijft 99,99% van de mensen mooi in Nederland (of ze worden spookemigrant). Veel gepensioneerde geëmigreerden zullen trouwens overwegen om terug te keren naar Nederland om ook een graantje mee te pikken. Al met al zullen de kosten van de NL ouderenzorg enorm stijgen en zullen de NL zorgwachtlijsten nog veel langer worden dan ze nu al zijn. Daar helpen geen overgangsregelingen en uitzonderingen tegen.

Kortom, internationaal zitten er nog heel veel haken en ogen aan een door landsgrenzen beperkt basisinkomen.

Reactie van Peter A. Schrage op 7 Januari 2017 op 1.00: Geweldig idee ...

uiteraard practische vraag: op welke manier is dit te financieren?

Referentie het recente project in Zweden over de vermindering van de arbeidsduuur per dag....dat werd afgeblazen....het vroeg om 17 meer arbeidsplaatsen....maw de kosten werden te hoog. Het onderwerp is wellicht in de basis lovenswaardig maar a priorie naar mijn idee erg filosofies....en weinig praktisch het ontstaat in een welgestelde wereld ...kijk eens naar economieen in onderontwikkelde sociale systemen.... De factor "toegevoegde waarde" is ALTIJD van toepassing

Reactie van Theodora Besse op 7 Januari 2017 op 8.20: Wanneer je mijn artikel góéd leest Peter, dan zie je dat experimenten ook worden uitgevoerd in landen met minder ontwikkelde sociale systemen. Ik noemde India, Brazilië en Kenia, maar er zijn er meer, o.a. Namibië.

Verder heb ik in mijn artikel ook de financiële onderbouwing genoemd zoals het NL Burgerinitiatief Basisinkomen 2018 heeft gegeven. Het is slechts een voorbeeld van de mogelijkheden, zoals Reyer terecht opmerkte. Om te beginnen wordt jaarlijks 110 miljard euro (cijfer 2013, dus nu hoger) bespaard door alle uitkeringsinstanties en een deel van de belastingdienst op te heffen. Daarnaast worden andere financieringsmogelijkheden en sociale maatregelen geopperd, waaronder verhoging van vennootschapsbelasting en één tarief voor de BTW. Nogmaals: zie Basisinkomen 2018. Op de pagina Reacties van die website staat onder meer het volgende:

"Is daar geen geld voor?
Dus wel miljarden om banken te redden en honderden miljoenen aan mislukte IT projecten bij de overheid en nog eens miljarden om een heel uitkeringen- en controlecircus in stand te houden, maar niet voor een basisinkomen?"

En op de website van de franse beweging MFRB worden alle punten van kritiek op het basisinkomen stuk voor stuk besproken (en weerlegd).

Het is bevorderlijk voor de inhoud van de discussie wanneer je een artikel goed leest en links aanklikt en leest, voordat je hier reageert.

Reactie van Reyer Brons op 7 Januari 2017 op 10.02: Theodora en Peter

Uiteraard is het veel handiger om basisinkomen wereldwijd of eventueel alleen in de hele EU in te voeren, dan per land. Maar dat zit er nog niet zo snel in!

Gelukkig wordt wel in heel veel landen tegelijk ongeveer de zelfde discussie gevoerd.

Een lastig punt in die discussie is de migratie. Maar dan niet in de eerste plaats EU-burgers die binnen de EU migreren, maar de vermeende aanzuigende werking die basisinkomen zou hebben op economische vluchtelingen uit andere continenten.
Als je dat wilt, kun je dat best goed regelen en hoeft het de discussie over de wenselijkheid van het basisinkomen niet in de weg te staan.

De website van de Vereniging Basisinkomen staat vol met teksten over de haalbaarheid, de wenselijkheid en de stand van de discussie in Nederland.

Reactie van Reyer Brons op 7 Januari 2017 op 10.14: Een link naar dit bericht is inmiddels verschenen als eerst punt in The Daily Basic Income Paper

Reactie van Ine op 7 Januari 2017 op 11.40: Ik ben heel benieuwd naar de resultaten in Finland. Tot nu toe worden er allerlei voorspellingen gedaan over het gedrag van mensen met een basis inkomen zonder dat dit ooit echt onderzocht is. Nog twee jaar geduld dus.

Reactie van Theodora Besse op 7 Januari 2017 op 12.34: Reyer, bedankt voor de link. Leuk.

Inderdaad denk ik dat een algemeen basisinkomen in één land of in enkele landen van de EU grote problemen meebrengt. Het zou eigenlijk op EU-niveau moeten worden geregeld. Maar daar zijn dan weer 28 landen voor nodig die allemaal mee willen doen. Tenzij je een soort sub-EU zou stichten (OBI-EU), bv. van de zes oorspronkelijke EGKS-landen.

Ine, er is wel een onderzoek geweest waarbij mensen werd gevraagd of ze, wanneer ze een basisinkomen zouden ontvangen, al dan niet zouden stoppen met werken. Tegenstanders van een basisinkomen beweren namelijk nogal eens dat mensen dan massaal ontslag zouden nemen en de hele dag op de bank zouden gaan liggen tv kijken. Het resultaat van het onderzoek was echter dat 98% van de ondervraagden gewoon zou doorgaan met werken.

Waarschijnlijk zouden wel meer mensen parttime willen gaan werken. Dat bevordert dan weer de werkgelegenheid voor anderen. Anders dan Peter meent hoeft dat niet meer te kosten wanneer de sociale lasten voor werkgevers drastisch omlaag gaan.

Reactie van Lena op 7 Januari 2017 op 12.56: Ik legde laatst aan een Fransman het Nederlandse AOW-systeem uit. Met daarbij de opmerking dat, zelfs wanneer je nooit gewerkt hebt, je vanaf je 65/67 jaar ook de volledige AOW ontvangt (mits in NL gewoond etc). Hij is er nu van overtuigd dat Nederland een communistisch land is :-) Hij was overigens wel een beetje jaloers ook.