République M

Montmartre is net als Passy, Belleville en la Butte-aux-Cailles een van de meest karakteristieke wijken van Parijs en zal nooit helemaal van Parijs worden. En dat heeft sterk te maken met het verleden. Nog tot halverwege de 19e eeuw was Montmartre een landelijke idylle, een dorpje gelegen voor de poorten van de stad. Het noordelijke stadsdeel werd pas in 1860 bij Parijs gevoegd en is gelukkig verschoond gebleven van de ingrijpende bouwkundige ingrepen van Haussmann.

De oude dorpsstructuur is er tot op heden bewaard gebleven. De eenvoudige maar gunstige leefomstandigheden en het vrije klimaat op de heuvel, waar in het schimmige café- en cabaretcircuit eenvoudig modellen konden worden benaderd, trokken zo rond de eeuwwisseling talloze kunstenaars en galeriehouders aan. Degas, Renoir, Toulouse-Lautrec, Van Gogh, Picasso, Braque en Matisse, ze leefden, woonden en werkten allen enige tijd in Montmartre. De nostalgie leeft hier voort, nog altijd geassocieerd met bovengenoemde kunstenaars, die hier probeerden een inkomen bij elkaar te scharrelen.

De vrije commune van Montmartre

De eerste burgemeester van het zelfstandige Montmartre was Jacques-Félix Desportes, zoon van een rijke Franse koopman. Hij werd gekozen tot burgemeester van Montmartre op 22 mei 1790 en zetelde in het dorpsraadhuis op de eerste verdieping van de oude pastorie op Place du Tertre nr. 3. Het dorp telde toen slechts 400 inwoners.

Op 11 Mei 1921 richtte  Jules Depaquit de l'Ètat Montmartrois (de Republiek Montmartre of de Vrije Commune van Montmartre) op. Niet te verwarren met de Commune van Parijs, een volksopstand ontstaan in Montmartre in 1871. Ontstaan uit een vriendenclub van voornamelijk kunstenaars, een maffe culturele tegenmacht met als motto: “Voor wat tegen is en tegen wat vóór is”. Met als uiteindelijke doelstelling om de dorpse en feestelijke sfeer in de wijk te behouden.

 Les Poulbots, de kinderen van Montmartre

De vriendenclub bestond uit Max Jacob (dichter, schrijver, essayist en schilder.). Pierre Mac Orlan (romanschrijver en songwriter), liedjesschrijvers Roger Toziny en Maurice Hallé,  met inbegrip van de beroemde striptekenaar Poulbot, die later zijn naam gaf aan de kinderen (les Poulbots) van Parijs. Geraakt door het leed van deze kinderen opende Poulbot in 1920 een apotheek om hen te helpen. En het was in 1939 dat Lucien Pinoteau, vriend van Poulbot, deze missie overnam en haar de naam ‘Association des P'tits Poulbots’ gaf. Het werd representatief voor Montmartre en de P'tits Poulbots, gekleed in infanteriekostuum uit 1813, maken nu nog steeds deel uit van de folklore. Zij verzorgen entertainment voor feesten, optochten en ceremonies.

De P'tits Poulbots, gekleed in infanteriekostuum uit 1813, maken nu nog steeds deel uit van de folklore. Zij verzorgen entertainment voor feesten, optochten en ceremonies

De eerste wet van het vrije Montmartre  was de scheiding van Montmartre en de staat. ‘La Commune Libre de Montmartre’ vestigde zich op Place du Tertre, aan het begin van de rue Norvins Hier werden de eerste verkiezingen gehouden waar men onder andere kon kiezen uit de  ‘Liste cubiste’ van Picasso, Zadkine, Cocteau en Max Jacob of nog beter voor de Dadaïstes van o.a.  Tzara, Breton en Picabia, ‘Liste barbare’, een ‘Liste abstentionniste’, een lijst die geen enkele kandidaat voordroeg, en een ‘Liste anti-grâcimétrique’ met Jules Depaquit, Francisque Poulbot, Fredé van het cabaret Lapin Agile en de schilderes Suzanne Valadon. Het was de laatste partij die won en Jules Dépaquit werd de eerste burgemeester van de Commune.

‘République Montmartre’

De huidige ‘République Montmartre’ is een vereniging van meer dan 500 leden bestaande uit een president, ministers en ereministers, ambassadeurs, afgevaardigden, burgers en ereburgers. Er is ook een officiële krant, ‘La Vache Enragée’ (de Razende Koe), vernoemd naar een voormalig cabaret.

La Vache Enragée. een uitgave uit 1921

Sinds de oprichting in 1921 heeft het haar liefdadigheids- en culturele activiteiten voortgezet waaronder de inzet voor kansarme kinderen, het samenbrengen van beeldend kunstenaars, schrijvers en muzikanten, de jaarlijkse organisatie van de wijnfeesten ((Fète des Vendanges) en dit alles dankzij de vrijwillige inzet van al haar leden. Als hoeder van de tradities van Montmartre onderscheiden de leden zich door het dragen van rode sjaals, zwarte capes en hoeden, de beroemde outfit van Aristide Bruant, vereeuwigd door Henri de Toulouse-Lautrec. Deze prachtige en grote instelling, vastgeklampt aan de hellingen van haar dorp, streeft ernaar de rebelse en menselijke geest te behouden die de legende van Montmartre door de jaren heeft gevormd, trouw aan haar motto: “Goed doen met vreugde”!

 Volgens de tradities van Montmartre onderscheiden de leden zich door het dragen van rode sjaals, zwarte capes en hoeden, de beroemde outfit van Aristide Bruant

De ministers van de République Montmartre tijdens het Grand Défilé in de outfits van Aristide Bruant met voorop de Garde Champêtre

Garde Champêtre de la République de Montmartre

Deze republiek eert zichzelf ook, zoals het hoort, met een president en een voltallige ministerraad, die, en dat is niet onbelangrijk, een zeer bijzondere minister omvat: de plattelandspolitieagent, veldwachter of de Garde Champêtre de la République de Montmartre Voor zover ik weet is het de enige republikeinse regering die deze functie tot ministeriële rang heeft verheven. Bernard Beaufrère, dichter en volkszanger, is degene die deze rol sinds 2012 vervult. Alain Coquard, is sinds 5 mei 2012 President van de Republiek Montmartre.

Bernard Beaufrèrede is de huidige Garde Champêtre de la République de Montmartre

Alain Coquard, is sinds 5 mei 2012 President van de Republiek Montmartre

De voorganger van Bernard Beaufrère was Robert Schelcher. Hij was Garde Champêtre van 1988 tot maart 2012. Hij overleed na 14 jaar trouwe dienst op 74 jarige leeftijd.

Robert Schelcher - Foto Wikimedia

Anatole Garde Champêtre de la Commune Libre van 1953 tot en met 1988 - Foto Wikimedia

Maar de meest bekende, meest illustere plattelandspolitieagent die Montmartre ooit gekend heeft was Anatole. Hij bekleedde dit ambt maar liefst 35 jaar van 1953 tot en met 1988. Zijn echte naam was Jacques Delarue een naam die voorbestemd was om over de trappen en straten van de Butte te zwerven. Geboren in 1911 en later tamboer-majoor in het eerste Rijn- en Donau leger. Gedecoreerd met vele medailles die altijd zijn borstkas sierden en die hij zo dierbaar vond dat hij ze op zijn graf wilde laten weergeven.

De graftombe van Anatole op de begraafplaats van Montmartre - Foto's Wikimedia

Hij werd altijd vergezeld door zijn ‘meisje’ waar hij zijn leven mee deelde; Mica Moruzzi. Ze was lid geworden van de band waar Anatole in speelde. Maar Anatole was ook kunstschilder. Geen wonder, gezien hij een groot deel van zijn dagen doorbracht op Place du Tertre en bevriend was met Utrillo. Anatole overleed op 7 januari 1998 en ligt begraven op de begraafplaats van Montmartre, divisie 21. Zijn partner Mick voegde zich een paar jaar later bij hem.

Anatole was ook kunstschilder. Geen wonder, gezien hij een groot deel van zijn dagen doorbracht op Place du Tertre - Foto's Wikimedia

Als eerbetoon aan hem beluister hier de Ballade d’Anatole (tekst van Marielle en muziek van Jean-Luc Houbron).