Miss Tic

Misschien zijn ze je opgevallen, eenmaal gespot zijn ze onmiskenbaar herkenbaar; stencils van meestal een stoere vrouw met lang zwart haar die doet denken aan een punkrockster, vaak begeleid door poëtische boodschappen en de handtekening van Miss Tic. Eind jaren ‘90 doken haar stencils op in de wijk Montmartre, Ménilmontand, de Marais, Montorgueil en La Butte-aux-Cailles.

Ze debuteerde in 1985. Ze tekende een portret van zichzelf op karton van een foto. Ze sneed de verlichte gebieden uit met een mes, hing het opengewerkte karton aan een muur in het 14e arrondissement, schilderde het en verwijderde het vervolgens. Het eerste portret van haar, een afdruk in zwart-wit aan de muur: een wijs en slank jong meisje met haar handen op haar knieën. Naast de afbeelding staat een statement: "Ik heb muurkunst opgehangen om woorden met hartjes te bedekken”. Haar handtekening Miss Tic ontleende ze aan de kleine heks Miss Tick die in Scrooge staat, een krant uit het Mickey-tijdperk maar is ook een interpretatie van het woord ‘mystique’, mysterie, macht glamour.  

Ze zag het levenslicht in 1956 op Montmartre, tussen Château-Rouge en de Sacré-Coeur, als Radhia Novat, dochter van een Tunesische immigrantenvader en een Franse moeder uit Normandië. Hier bracht ze haar jeugd door totdat het gezin verhuisde naar Orly, een van de zuidelijke banlieues van Parijs. Al vroeg kwam tragedie in haar leven toen ze op tienjarige leeftijd haar moeder, haar kleine broertje en haar grootmoeder verloor bij een auto-ongeluk. Zelf raakte ze ook gewond, waarnaj ze haar rechterhand niet meer kon gebruiken. Hierdoor werd ze gedwongen linkshandig te worden. Zes jaar later overleed ook haar vader aan een hartaanval waardoor ze op 16-jarige leeftijd wees werd. Ze werd toen opgevoed door haar stiefmoeder. Begin jaren tachtig vlucht ze naar de Verenigde Staten waar ze drie jaar in Californië doorbrengt te midden van de punkscene van San Francisco en Los Angeles.

Miss Tic, eind jaren 1990 doken haar stencils op in de wijk Montmartre, Ménilmontand, de Marais, Montorgueil en La Butte-aux-Cailles

Na het verbreken van een relatie keerde ze terug naar Parijs en ontmoette artiesten uit de graffiti- en urban art beweging, zoals Speedy Graphito, Kim Prinsu, Jef Aérosol, SP38, Blek le Rat, Futura 2000, Nuklé-Art en Banlieue-Banlieue die de straat opgingen, posters kaapten en muren en hekken beschilderden. De politie was woedend over de toename van taggers in de jaren 1990, zoals de bekladding van het metrostation Louvre-Rivoli in 1991 (zie vorige blog). Miss Tic werd betrapt bij het plaatsen van een stencil op een muur in de Marais. De eigenaresse diende een klacht in en ze werd gearresteerd. Ze wordt uiteindelijk in hoger beroep veroordeeld tot betaling van 22.000 franc aan de eiseres. Om te voorkomen als delinquent te worden bestempeld besloot ze om voortaan vooraf toestemming te vragen aan winkeliers, op voorwaarde dat ze carte blanche kreeg.

Als een van de pioniers van de Parijs street art sieren haar werken de straten van Parijs met een stijl die glamour en poëtische esthetiek combineert. Haar werk heeft een fundamentele rol gespeeld in de erkenning van urban art naar een volwaardig artistiek sociaal-cultureel fenomeen dat zijn hoogtepunt bereikte in de jaren 2000. Inmiddels wordt haar graffiti van raadselachtige vrouwenfiguren overal gespot in Parijs.

Met donker haar, killer outfits en stoere attitudes naast sluwe boodschappen zoals: “Macht beschermt niet, ze beschermt zichzelf” – “Van mijn ondeugd maak ik schilderijen” – “Bezitten is bezeten worden” – “Het mooiste cadeau is de liefde”. Kernachtige uitspraken die je even aan het denken zetten. Je vraagt je misschien af wat betekent dit? Miss Tic is duidelijk een rebel met de kunst van empowerment. Maar haar sjablonen zijn altijd een subtiele mix van vrouwelijkheid, maatschappijkritiek en introspectie. Achter deze gezichten en lichamen schuilt een diepe reflectie op de positie van vrouwen, vrijheid en de maatschappij. Ze spreken zowel de stad als haar inwoners aan.

Wat ooit werd gezien als vandalisme, werd erkend en tentoongesteld in galerijen en musea. Ze slaagde erin zich te vestigen in de openbare ruimte en tegelijkertijd institutionele erkenning te krijgen. Haar werk is opgenomen in zowel particuliere als openbare collecties: in het ‘Fond d'Art Contemporain de la Ville de Paris’ in 1999, de Street Art-collectie van het Victoria and Albert Museum in Londen in 2005 en in 2009 het Musée Ingres in Montauban. In 2010 vroeg Larousse haar om illustraties te maken voor de speciale editie van hun woordenboek; in 2011 drukte de Franse post een reeks verzamelpostzegels van haar werk ter gelegenheid van Internationale Vrouwendag. Zelfs Louis Vuitton, Kenzo en Longchamp hebben haar figuren, sterk en fragiel, maar tegelijkertijd sensueel en intelligent, gebruikt om hun collecties te representeren. In 2007 werd ze door Claude Chabrol uitgekozen om de poster voor zijn film "La Fille Coupée en Deux" te illustreren, en in 2011 door het gerenommeerde "Art Rock"-festival van Saint-Brieuc. Ook in 2011 werd een portret van schrijfster Amélie Nothomb, dat ze maakte voor de tentoonstelling "Femme de l'être" (gewijd aan vrouwelijke iconen wereldwijd), gebruikt als omslag voor "Tuer le pére". “Femme de l'être” is ook de titel van de eerste monografie van Miss.Tic, geschreven door Christophe Génin in 2008.

De erfenis van Miss.Tic

Miss Tic stierf op 22 mei 2022 in Parijs, op 66-jarige leeftijd aan kanker. Ze moest ooit vechten voor haar plek in de kunstwereld en nu worden haar tentoongestelde kunstwerken voor duizenden euro’s verkocht. Zelfs na haar dood wordt haar werk – vaak zorgvuldig beschermd op de Parijse stadsmuren door lokale boetiekjes en restaurants en elke dag door steeds meer toeschouwers gewaardeerd. Zo blijft Miss.Tic een van de meest invloedrijke figuren in de Franse straatkunst, niet alleen vanwege haar unieke benadering van het mengen van tekst en beeld, maar ook vanwege haar toewijding om van openbare ruimtes een plek voor artistieke en politieke expressie te maken. Door haar werk legde ze de tijdgeest vast, waarbij ze kunst gebruikte als middel tot verzet en persoonlijke expressie.

Miss Tic, Radhia Novat,  Foto © Atelier Miss Tic, Thierry Bouët

"Je suis partie pour rester"

Van 27 september tot en met 25 oktober 2025 brengt de Parijse galerie Mathgoth een eerbetoon aan Miss.Tic. Ga naar het 13e arrondissement van Parijs om "Je suis partie pour rester" te ontdekken, een gloednieuwe tentoonstelling, gewijd aan de beroemde straatkunstenares, waar je ongeveer zestig werken van Miss Tic kunt bewonderen, evenals persoonlijke voorwerpen, werkdocumenten, niet eerder vertoonde foto's en stencilafdrukken die nooit eerder zijn tentoongesteld. In het persbericht laat de Mathgoth galerie weten dat een hele zaal gewijd zal zijn aan archiefvideo's, die een beter inzicht geven in het creatieve proces van de kunstenaar. Initiatienemers van deze tentoonstelling zijn Mathilde en Gautier Jourdain, oprichters van de galerie Mathgoth, en Antoine en Charlotte Novat, de stiefkinderen van Miss.Tic, die de entiteit ‘Atelier Miss.Tic’ vormen.

Mathgoth Galery

Geopend van woensdag tot en met zaterdag van 14.00 tot 19.00 uur

Gratis toegang

Rue Alphonse Boudard 1

13^e arrondissement,

Metrostation Bibliothèque François Mitterand, lijn 14 – Quai de la Gare, lijn 6

Mocht je binnenkort naar Parijs gaan, hou dan je ogen open voor de street art van Miss tic. Het is een uniek stukje Parijse cultuur, gecreëerd door een icoon.