Planten in klooster- en kasteeltuinen voor verf

Zeker al meer dan 400 eeuwen is de mens bezig met verf. Waarschijnlijk eerst om zich zelf een andere verschijningvorm te geven, later om de kleurstoffen te blazen tegen de gespreide handvingers op de muren van de grotten waarin men woonde. Om dat in de meeste gevallen vrouwen een langere wijsvinger dan ringvinger hebben ( i.t.t de mannenhand) kan een archeoloog nu de sekse bepalen maar met de C14 methode wordt het bepalen van de exacte ouderdom veel moeilijker. Beroemd in Frankrijk zijn de grotten van Chauvet (Ardèche) , Lascaux (Dordogne) en in noord Spanje Altamira ( Cantabrië). Laatste 2 heb ik begin jaren 60 bezocht voor dat ze voor publiek gesloten werden. De kleuren die gebruikt zijn waren zwart (houtskool ?) en oker / rode oker. In oker zit ijzeroxyde en dit mineraal komt over de gehele aardbol voor dus vindt men grotschilderingen van Australië tot Patagonië en in Frankrijk wordt nog steeds in Roussillon (Vaucluse) de prachtigste okers gewonnen.

Als classica weet ik dat veel Grieken en Romeinen over kleur geschreven hebben. In onze bibliotheek staan vele, vele meters plank met boeken over kleur, van Aristoteles, etc, Plinius tot Vitruvius. Van mijn partner o.a. Forbes ( vol IV) ,Alberti, Goethe, Ostwald, Wittgenstein tot Itten etc. Wat opvalt is; dat wel beschreven worden de mineralen, de planten en dieren die gebruikt werden maar nimmer de recepten zoals men die vindt in een goed kookboek.

Tot dat wij in de locale bieb het keurig ingebonden boek ( voor Frankrijk uitzonderlijk, met harde omslag !) Plantes à teinter van Chantal Delphin en Éric Gitton vonden, waarin keurig uitgelegd wordt met vele afbeeldingen, hoe je de kleurstoffen uit verschillende planten maakt. Werkelijk een aanrader ! De uitgever is :éditions Plume de carotte /28 impasse des Bons Amis / 31200 Toulouse tel.0562720876

Omdat ze 20 jaar bestaan vieren hebben zij de prijs verlaagd van € 19,50 naar € 9,90. excl. Verzendkosten.

https://www.plumedecarotte.com/product-page/plantes-à-teinter

daarnaast voor dezelfde prijs: cueillettes sauvages voor zij die eens een andere salade willen maken. De verzendkosten voor 3 + 2 exemplaren was

€ 2,93 .

De planten die beschreven worden zijn in FR ( latijnse naam-familie) en mijn vertaling in NL:

La Gaude ( Reseda lutcola L.-Résédacées) Wouw

Le Sumac Fustet ( Cotinus coggygria Mill.-Anacardiacées) Pruikenboom

Le Genêt des teinturiers ( Genista tinctoria L.-Fabacées) Verfbrem

Le Nerprun ,, ,, (Rhamnus saxatilis subsp. Tinctorius Jacg. Rhhamnacées) soort Wegedoorn geslacht Vuilboom of genoemd Hawthorn Eng. Dyer’s Buckthorn

L’Épine Vinette ( Berberis vulgaris L.-Berbéridacées) Zuurbes

L’Anthémis ,, ,, ( Anthemis tinctoria L.-Astéracées ) Gele Kamille

L’Œillet D’Inde ( Tagetes patula L.-Astéracées ) Afrikaantje

L’Oignon ( Allium cepa L.-Liliacées ) Ui

La Sarrette ,, ,, ( Serratula tinctoria L.-Astéracées ) Zaagblad

La Solidage Verge D’Or (Solidago virga-aurea L.-Astèracées)Echte Guldenroede

Le Trentanel ou Daphne Garou(Daphne gnidium L.-Thyméléacées)Peperboompje

Le Safran (Crocus sativus L.-Iridacées) Safraan

Le Curcuma (Curcuma longa L.-Zingibéracées) Geelwortel

Le Rocou /Roucou (Bixa orellana L.- Bixacées ) Orleaanboom of Anattoboom

La Rhubarbe ( Rheum sp. L.-Polygonacées) Rabarber

Le Grenadier (Punica granatum L.-Lythracées) Granaatappel

Le Carthame ,, ,, (Carthamus tinctorius L.-Astéracées) Saffloer

La Garance ( Rubia tinctorum L.-Rubiacées) Meekrap

La Garance Sauvage ( Rubia peregrina L.) Wilde Meekrap

L’Aspérule Odorante ( Galium odoratum L. ) Lievevrouwe Bedstro

L’Aspérule ,, ,, ( Asperula tinctoria L.) Verfbedstro

Le Croton ,, ,, (Chrozophora tinctoria L.- Euphorbiacées) Girasol ? ( niet zeker )

Le Chêne Kermés ( Quercus coccifera L.- Fagacées) Hulsteik of Kermeseik

Le Pernambouc (Caesalpinia echinata Lam.) Sambuco/Brazielboom/Sapanhout

Bois de Sainte-Marthe ( Haematoxylum brassiletto L.-Fabacées) Mex. Blokhout

Bois de Santal Rouge(Pterocarpus santalinus L.-Fabacées) Rood Sandelhout

L’Orcanette ( Alkanna tincroria L.-Boraginacées) Ossentongwortel

La Myrtille ( Vaccinium myrtillus L.-Ércacées) Blauwe Bosbes

Le Sureau (Sambucus nigraL.-Adoxacées) Vlier/Gewone V./ KruidV.

La Vigne (Vitis vinifera L.-Vitacées) Wijnstok Druif

Le Pastel ( Isatis tinctoria L.-Brassicacées ) Wede

La Renouée ,, ,, (Polygonum tinctorium-Polygonacées) Duizendknoop

La Cardére ( Dipsacus fullonum L.-Dipsacacées) Wevers Kaarde

La Bourdaine ( Rhamnus frangula Ard- Rhamnacées) Sporkehout

Le Nerprun Purgatif ( Rhamnus catharticus L.-Rhamnacées) niet gevonden

l’Iris ( Iris xiphium L. of i. de Hollande-Iridacées) Iris

Les Fougères ( o.a. pteridium aquilinum L.) Varens / Adelaarsvarens

Le Troène ( Ligustrum vulgare-Oléacées) Wilde Liguster

Le Bois Jaune ( Morus tinctoria L.-Moracées) Moerbei

Le Chêne à Galle (Quercus infecroria Oll-Fagacées) Galeik of Aleppo oak (inkt)

Le Noyer (Huglans regia L.-Juglandacées) Notenboom

Le Redoul/ La Coroyère (Coriara mytifolia L.-Corriacées) geslacht Sumak/soort?

Le Châtaignier ( Castanea sativa Mill.-Fagacées) Tamme Kastanje

L’Aulne (Alnus glutinosa Gaertn-Bétulacées) Zwarte Els

Le Bouleau Blanc (Betula alba L.- Bétulacées) Zachte Berk

Volgend jaar hhoop ik Luberon te bezoeken( voor de okermijn) maar vooral ook voor de “Jardin Consevatoire des Plantes Tinctorales .

FETE JARDIN DES PLANTES A COULEURS (lauris.fr) waar men ook zaden verkoopt van boven genoemde planten.

In mijn departement 12 ligt château du Colombier ( Salles-la-Source ) waar een middeleeuwse tuin is met een aantal planten om kleurstof mee te maken zoals wede, maar helaas wordt deze tuin niet goed onderhouden.

Een andere ( gereconstrueerde )tuin incl kasteel, renaissance met de geometrische vormtaal, zijn te bezoeken bij château Bournazel

(www.chateau-bournazel.fr ) Het kasteel is hoog-renaissance (maniërisme) en ontworpen naar de tekeningen uit “tutte l’opere d’architettura et prospettiva” van Sebastiano Serlio, de bouwmeester van François I (Fontainebleau).

Ik zou het leuk vinden wanneer tuin liefhehbers, in andere départementen, adressen doorgeven van tuinen b.v. klooster-& kasteeltuinen die je kan bezoeken. Bij voorbaat dank , Louise M.