7 juni 2025, de werkweek van onze ambassadeur

Door de ambassade werd ik verzocht om de wekelijkse updates van onze ambassadeur in Frankrijk; Jan Versteeg, onder uw aandacht te brengen. Aan dat verzoek kom ik graag tegemoet, de verslagen van onze ambassadeur zijn informatief voor Nederlanders in Frankrijk en prettig leesbaar.

Veel leesplezier!

Vallen en opstaan

De val van ons kabinet zal u niet zijn ontgaan. Met het terugtrekken van de PVV-bewindslieden is ons kabinet nu demissionair. Nieuwe verkiezingen zullen niet plaatsvinden voor eind oktober en daarna zal het ook weer een paar maanden duren voordat er een nieuw kabinet is gevormd.

Voor ons werk heeft dit natuurlijk ook gevolgen. Buitenlandse Zaken verliest een minister, Reinette Klever. Haar takenpakket Buitenlandse handel en Ontwikkelingshulp zal voorlopig worden overgenomen door Caspar Veldkamp, onze minister van Buitenlandse Zaken. Maar, zoals u weet, er werken op de ambassade medewerkers van maar liefst 8 Nederlandse ministeries, dus veel van ons hebben te maken met wijzigingen in de politieke top.

Een eerste concreet gevolg van de val van het kabinet was voor ons de annulering van de komst van Eelco Heinen, minister van Financiën. Hij heeft er nu de pet van minister van Economische zaken bijgekregen en had deze week geen tijd om te kunnen deelnemen aan een door Frankrijk georganiseerde conferentie over de Europese kapitaalmarkt. Hij zou vergezeld zijn van zijn Thesaurier-Generaal, die nu alleen naar Parijs kwam. Ook zou defensieminister Brekelmans deze week afreizen naar Normandië voor de D-Day-herdenking (daarover later meer), maar moest vanwege de Haagse ontwikkelingen ook verstek laten gaan.

Waarschijnlijk zullen we in de komende periode minder bezoeken van ministers ontvangen, maar Nederland zal dan bij bijeenkomsten in Frankrijk worden vertegenwoordigd door andere representanten vanuit de respectievelijke ministeries, die uiteraard ook vanuit onze ambassade zullen worden bijgestaan. Verder behandelt een demissionair kabinet geen zogeheten controversiële onderwerpen, de Eerste en Tweede Kamer gaan binnenkort bepalen welke dossiers dat zullen zijn. Met die onderwerpen wordt dan ook niet “de boer opgegaan” in het buitenland en dat betekent dat wij ze in Frankrijk ook niet actief zullen agenderen.

Terug naar de werkweek. Begin deze week sprak ik bij mijn Noorse collega, samen met een aantal andere landen die van oudsher een actieve rol hebben ten aanzien van Israël en Palestina, met Anne-Claire Legendre, adviseur Noord-Afrika en Midden-Oosten op het Elysée, het presidentieel paleis. We hadden het vooral over de VN-conferentie over het Israëlisch-Palestijnse conflict en de tweestatenoplossing die Frankrijk samen met Saoedi-Arabië op 18 juni a.s. in New York voorzit. President Macron heeft aangekondigd dat Frankrijk stappen wil zetten richting de erkenning van de Palestijnse staat, als middel om een door de regio gedragen oplossing voor dit afschuwelijke conflict dichterbij te brengen. De regering Netanyahu heeft er fel op gereageerd, en binnen de Europese familie zijn er ook nog zeer verschillende meningen over.

De volgende dag een ontbijtbijeenkomst georganiseerd door mijn Poolse collega, ambassadeur Jan Emeryk Rościszewski, in het kader van het Poolse voorzitterschap van de EU. Eregast was de minister van Binnenlandse Zaken, Bruno Retailleau, die onlangs ook leider is geworden van zijn partij, Republikeins Rechts, en nadrukkelijk in beeld is als een van de kandidaten voor de presidentsverkiezingen van 2027. Om meerdere redenen interessant om hem te spreken. Minister Retailleau staat erom bekend een groot voorstander te zijn van Europese samenwerking, maar daarbij te benadrukken dat de EU alleen succesvol kan zijn als de lidstaten hun nationale identiteit koesteren. Hij staat een strenge lijn op migratie voor, en ook op het gebied van ‘law and order’ vindt hij dat vorige regeringen de teugels te veel hebben laten vieren.

Op maandagmiddag had ik het genoegen een groep van dertig Franse studenten te verwelkomen op de ambassade, allen bezig met een intensieve zomercursus Nederlands aan de Sorbonne (de academische zomer valt wat vroeger dan de ambtelijke). Ze kwamen uit alle windstreken van Frankrijk en volgen studies aan één van de zeven Franse universiteiten waar de Nederlandse taal en cultuur nog altijd met toewijding wordt onderwezen. Hun motivatie is divers: sommigen hebben familie in Nederland, anderen voelen zich simpelweg sterk aangetrokken tot ons land – ware Nederland-liefhebbers. Tijdens hun bezoek aan de ambassade spraken ze met collega’s van onze bilaterale, UNESCO- en OESO-teams, en sloten we af met een ‘borrel’, al moest ik zelf helaas snel door naar iets compleet anders : de ontvangst van de innovatiemissie nucleaire technologie.

Deze missie van 28 ondernemers, onderzoekers, industriële experts en beleidsmakers van meer dan 20 bedrijven en organisaties op nucleair gebied, vond plaats in het kader van het bilaterale economische jaar 2025 en het Frans-Nederlandse Pact voor Innovatie en Duurzame Groei.

Tussendoor organiseerden we op de residentie nog een overleg op hoog niveau over de ondersteuning en bescherming van bepaalde high-techsectoren in Europa, zoals bijvoorbeeld de halfgeleiderindustrie waarin Nederland een sleutelrol heeft. De komeetachtige opkomst van China, de snelle ontwikkelingen in de VS, zorgen over onze veiligheid en de dreiging van een escalatie in handelsbeperkende maatregelen, alles bij elkaar is er alle reden om elkaar in Europa goed te informeren en waar mogelijk de handen in een te slaan.

Ook had ik deze week twee gesprekken in het kader van de Olympische Winterspelen 2030. Misschien heeft u er al iets over gelezen in de pers: het Friese ijsstadion Thialf is in beeld als een van de mogelijke accommodaties voor het langebaanschaatsen. De Franse Alpen, waar de Spelen zullen worden gehouden, hebben zelf geen geschikte schaatsbaan. Dit idee maakt in Nederland op alle niveau’s, lokaal – regionaal – nationaal, mensen enthousiast en het Franse organisatiecomité is al in Friesland gaan kijken. Er spreekt natuurlijk veel in het voordeel van Thialf. Thialf is al de beste Europese infrastructuur voor schaatsen, er hoeft niet te worden geïnvesteerd in een nieuw stadion wat een minimale impact op het milieu oplevert en een forse besparing van 30 miljoen op het budget. Nederlanders hebben een passie voor schaatsen, er kan dus gerekend worden op een vol stadion. Daarbij hebben er al vele kampioenschappen plaatsgevonden in Heerenveen en zal de organisatie relatief eenvoudig en efficiënt zijn. Tegelijkertijd moeten we realistisch zijn, ook een andere locatie, de Noord-Italiaanse stad Turijn, heeft ook sterke kaarten: daar werd in 2006 al eens geschaatst om de Olympische medailles, het ligt veel dichterbij de Franse Alpen en heeft daarmee sterke historische en culturele banden.

Alle reden om gewapend met argumenten op bezoek te gaan bij Pierre-Antoine Molina, interministerieel coördinator voor de Olympische Spelen, die ook al een rol speelde bij de succesvolle Zomerspelen van vorig jaar. De dag erop had ik oud-premier Michel Barnier voor de lunch uitgenodigd. Hij komt uit de Franse Alpen, was begin jaren negentig betrokken bij de winterspelen van Albertville, en speelt nu ook een belangrijke rol bij de voorbereiding van de winterspelen. De beslissing over alle locaties valt pas eind van de zomer, men houdt de spanning er dus nog even in.

Overigens was het ook een buitenkans om met de heer Barnier te spreken over de Franse en Europese politiek. Hij heeft een geweldige ervaring. In 1973 bekleedde hij zijn eerste politieke ambt (voor Bourg St. Maurice), hij deed allerlei verschillende ministersposten onder Sarkozy, Chirac en Mitterrand/Balladur, was Eurocommissaris en Brexitonderhandelaar voor de EU, in 2024 nog werd hij premier en hij wordt ook nog wel eens genoemd als mogelijk toekomstig president van de republiek. Ik kan over ons gesprek niet te veel over uit de school klappen, maar veel van wat u van hem wilt weten is ook te vinden in zijn boek ‘Ce que j’ai appris de vous’ dat uitkwam op de dag van onze lunch.

Afgelopen dinsdag was er op de ambassade een ceremonie voor de naturalisatie van acht nieuwe Nederlanders. Deze mensen krijgen het Nederlanderschap toegekend op basis van specifieke regels (over afstamming of huwelijk en inburgering), en zoals altijd wanneer we dit soort vieringen organiseren, is het een heel speciaal moment. De overheid wil ervoor zorgen dat het Nederlands staatsburgerschap wordt gezien als iets bijzonders – wat het, gezien de rechten en plichten die ermee gemoeid gaan, ook is.

Ook had ik deze week een ontmoeting met KAAN Architecten, Kees Kaan, de oprichter van het architectenbureau in Nederland en Marylène Gallon, directrice van het Franse filiaal. KAAN is in Nederland en België onder meer bekend van hun ontwerpen voor de Hoge Raad in Den Haag, de rechtbank in Amsterdam en het Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen. We hadden het over de projecten die het bureau heeft lopen in Frankrijk, zoals het gerechtshof in Nancy, en hun toekomstplannen hier. Nederlandse architectuur blijft wereldwijd een smaakmakend exportproduct.

Ik sloot de week af in Normandië met de 81e herdenking van 6 juni 1944 “D-Day”: de landing van de geallieerden. Vorig jaar was het een kroonjaar waarvoor uit Nederland waren toen de Koning, Koningin, Minister-President en Minister van Defensie aanwezig waren, vergezeld door de laatste veteraan, Max Wolff, die 81 jaar geleden aan land kwam in Arromanches, met de prinses Irene Brigade. Het was vorig jaar de laatste herdenking met de aanwezigheid van een Nederlandse overlevende: Max Wolff is vorige maand op 99-jarige leeftijd overleden. De rechtstreekse ooggetuigen moeten we missen, maar de herinnering blijft en de lessen worden helaas weer actueler.

Ik moest daaraan ook denken toen ik bij Utah Beach naar de microfoon toe liep om namens Nederland een paar woorden te zeggen en daar de vlaggen van de toenmalige geallieerden op een rijtje zag hangen: de VS, Canada, het VK, Frankrijk, Polen, Tsjechië, België, Denemarken, Noorwegen, Polen en Nederland. Een kleine groep landen met heel verschillende lotgevallen. De VS die aarzelden in de oorlog te stappen, maar uiteindelijk een hoofdrol speelden in de bevrijding, met enorme offers. De Canadezen die ook uit hun veilige land de oceaan overstaken en als leeuwen vochten in België en Nederland. De Britten die ook door het water beschermd werden, maar toch opnieuw massaal ons te hulp kwamen. De Polen (die Breda en omgeving bevrijdden) en de Tsjechen die na de oorlog aan de verkeerde kant van het Ijzeren Gordijn terechtkwamen. En dan het groepje Noordwesteuropeanen waarvan groepen dapperen tijdens de bezetting uitweken en vechtend terugkwamen.

Gelukkig zijn we in Europa nu meer verenigd: de aanwezigheid van Duitsland bij de herdenkingen stond daarvoor symbool. Tegelijkertijd laat de VS er geen misverstand over bestaan dat Europa meer zijn eigen verantwoordelijkheid moet nemen voor zijn verdediging. In dat verband was het heel goed dat Secretary of Defense Pete Hegseth ook bij de herdenking was, op uitnodiging van de Franse minister Sébastien Lecornu. Hij liet zien dat de VS nog steeds een verbondenheid voelt, maar wel actie van de Europese bondgenoten eist. Iets om in de oren te knopen voor de NAVO-top die over enkele weken in Den Haag plaatsvindt.

Hiermee sluit ik, met verontschuldigingen voor de lengte van dit bericht, af. Volgende week verder. Ik wens u een goed Pinksterweekend.
Jan Versteeg