Het museum van de Misdaad

Een beetje verdwaasd loop ik door de rue de la Montagne Sainte-Geneviève in het vijfde arrondissement. Hier moet volgens het boek ‘Achter de Façade’*  het Politie museum gesitueerd zijn. Natuurlijk had ik het huisnummer niet genoteerd in mijn ‘Paris To-Do-Lijst’, dus ten einde raad maar even het terrein opgelopen van het politiebureau ter plaatse. Een lelijke betonnen kubus aan het begin van de straat die ik inmiddels twee keer had belopen.

*Achter de Façade, een cultuur-historische ontdekkingsreis door Parijs van Kees en Chrisje Brants.+

Alom verbazing;  in dit schuwlelijke gebouw is het 'museum van de Misdaad' gevestigd

“Mais c’est ici monsieur!”  Verbaasd kijk ik de agente aan die mij uiterst vriendelijk te woord staat maar ook nog even in mijn fototas wil kijken. Het politiemuseum is dus gehuisvest in een werkend commissariaat.  Je moet dus moedig langs de politieagenten lopen die buiten de wacht houden. Vervolgens de trap op naar de lobby waar je indien nodig in de rij moet staan met de lokale bevolking die daar zijn voor andere, maar meestal politie-gerelateerde zaken. Het museum bevindt zich namelijk op de derde verdieping. Dus eerst langs de ‘accueil’ en vervolgens langs de hekjes met de klok mee. Een agent begeleidt je naar de lift die alleen bediend kan worden door zijn of haar inbreng. Een klein belletje geeft aan dat je op de juiste verdieping bent gearriveerd waarna de liftdeur zich langzaam opent. Curieus, maar ik ben dan ook eindelijk in het ‘Musée de la Préfecture de Police’, ook wel bekend als het ‘Musée des Collections Historiques de la Préfecture de Police de Paris’, wat eenvoudigweg museum voor historische collecties van de Parijse politie betekent.

De politie is er voor iedereen ook voor de daklozen

Het museum werd oorspronkelijk opgericht in 1909 door Louis Jean-Baptiste Lépine, (tweemaal Préfet de Police bij de Parijse politieprefectuur, van 1893 tot 1897, en opnieuw van 1899 tot 1913) met de stukken die hij verzamelde voor de Wereldtentoonstelling van 1900. Om de politie dichter bij de mensen te brengen, wilde de prefect bezoekers over de hele wereld de menselijkheid van de Parijs politie laten zien, door middel van portretten en diverse erfgoedobjecten die verband hielden met het politiewerk. De officiële opening vond plaats op 20 december 1909, op de zolder van 36 quai de Orfèvres, het adres wat we zeker herkennen als het hoofdkantoor van inspecteur Jules Maigret, een fictieve commissaris van de Parijse recherche en het hoofdpersonage in 75 detectiveromans en 28 korte verhalen die de Belgische schrijver Georges Simenon tussen 1930 en 1972 heeft geschreven. In juni 1975 verhuisde het museum naar de huidige locatie in het vijfde arrondissement.

 Dit museum in een wereldstad heeft een heerlijk provinciaal tintje

Jaren geleden begon men aan een renovatie, maar deze werd onderbroken toen het idee ontstond om het te verplaatsen naar het hoofdbureau van de Parijse politie op het Īle de la Cité, nadat de hoofdkantoren in 2018 waren verhuisd naar het nieuwe Tribunale de Justice in Batignolles in het 17^e arrondissement.  2/3 Van het museum is daardoor nog steeds in de ouderwetse staat, wat ook iets heerlijks provinciaals heeft maar weer niet hoort bij een grote stad als Parijs. 

Eenmaal gearriveerd wordt je opgewacht door een medewerkster die je uitleg geeft over de te lopen route die verspreid ligt over een oppervlakte van ongeveer 520 M², links en rechts onderbroken door kamers die weer in gebruik zijn als kantoor. Zoals vaak in kleine Franse musea is niet alles voorzien van een tweetalig label, maar gelukkig wijst de vriendelijke medewerkster je op een QR-code die je kunt scannen waarin je uitleg krijgt bij diverse maar lang niet bij alle onderwerpen, in de taal van jouw herkomst. Let er wel op dat je het volume van je telefoon op laag zet.

Een oude celdeur uit 1836 afkomstig van de 'Prison de Mazas', gevestigd aan de boulevard Diderot

Een reis langs vier eeuwen geschiedenis van de Parijse politie vanaf de 17^e eeuw kan beginnen. Vier eeuwen bloedige misdaden, aanslagen, politieke moorden, bloedmisdrijven, gifmoorden, zwendelpraktijken of oplichterij en terroristische aanslagen. Het doel is om te laten zien hoe grote maatschappelijke problemen, zoals gerelateerd aan armoede, drugs, pooierscap, zware criminaliteit en de omgang met gedetineerden in openlijke hechtenis door de tijd, de Parijse politie ertoe hebben aangezet om zich aan te passen en gespecialiseerde brigades op te richten. Dit aan de hand van de belangrijkste gebeurtenissen uit de Franse geschiedenis (samenzweringen, arrestaties, enz.) hun beroemde personen en strafzaken  die de krantenkoppen hebben gehaald.  De ruim 2.000 tentoongestelde stukken, waarvan sommige uniek zijn, roepen de gebeurtenissen op waaraan de politie deelnam. Herinneringen aan de geschiedenis van Parijs maar ook die van Frankrijk. Je maakt kennis met enkele van Frankrijks grootste criminelen die nog steeds het gesprek van de dag zijn, zoals Louis Dominique Cartouche*, Henri-Désiré Landru* of Docteur Petiot*

 Cartouche, de gentleman inbreker

*Cartouche, de gentleman inbreker, niet zomaar een dief. Hij had een erecode. Hij vermeed zinloos geweld en behandelde zijn slachtoffers met een zeker respect. Deze aanpak leverde hem een ​​zekere bewondering op bij het volk, vooral onder de minder bevoorrechte klassen, die hem zagen als een wreker tegen de onderdrukking door de elite.

Cartouches einde was net zo dramatisch als zijn leven. Nadat hij was gearresteerd, volgde er een sensationeel proces. Hij weigerde zijn kameraden te verraden en bleef stil. Daarmee werd zijn imago als tragische held versterkt. Hij werd in 1721 geëxecuteerd. Zijn dood was een ingrijpende gebeurtenis die enorme menigten trok.

*Henri-Désiré Landru, (1869 – 1922) was een Franse seriemoordenaar ook wel de Franse  Blauwbaard genoemd. In 1914 was Landru actief als handelaar in tweedehandsmeubels. Hij begon met het plaatsen van contactadvertenties in Franse kranten, waarbij hij zichzelf voordeed als een rijke weduwnaar die verlangde naar een eenzame weduwe om met haar zijn laatste dagen te delen. Wel 283 vrouwen reageerden en Landru koos de rijksten uit. Met hen begon hij een korte relatie en hij lokte hen naar de huizen die hij gehuurd had, aanvankelijk een huis in Vernouillet, later een in Gambais. Daar bracht hij hen om het leven. Hun lichaam hakte hij waarschijnlijk in stukken en verbrandde hij (gedeeltelijk) in zijn oven. Op 30 november 1921 werd Landru schuldig bevonden en tot de guillotine veroordeeld.

Docteur Marcel Petiot

*Marcel Petiot (1897-1946) werkte als arts in Parijs. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zette hij een gefingeerd ontsnappingsnetwerk op. Hij bood aan mensen te laten ontsnappen via Vichy-Frankrijk naar Argentinië tegen betaling. In werkelijkheid doodde Petiot zijn slachtoffers met een injectie. Hij pikte hun kostbaarheden in en versneed hun lijken. De resten dumpte hij in ongebluste kalk of verbrandde hij in een oven. Gealarmeerd door omwonenden die klaagden over een walgelijke caramelgeur die uit de schoorsteen kwam, vond de Parijse brandweer in maart 1944 de resten van zijn slachtoffers. Petiot ontkwam echter aan arrestatie door zich aan te sluiten bij de Franse Binnenlandse Strijdkrachten. Na de bevrijding van Parijs werd Petiot in oktober 1944 alsnog gearresteerd. Toen men hem kort na zijn arrestatie onder de neus wreef dat hij zou worden aangeklaagd wegens het uit de weg ruimen van ten minste zevenentwintig mensen, riep Petiot verontwaardigd: “Dan wel correct blijven hè: het waren er drieënzestig,” zei hij lachend. Hij werd ter dood veroordeeld in mei 1946 voor de moord op minstens 27 personen, waarvan 12 joden, en werd geëxecuteerd. Zijn buit, de gestolen kostbaarheden, werd nooit teruggevonden.

Tijdens je bezoek ontdek je hoe banale bewijsstukken het mogelijk hebben gemaakt om grote zaken op te lossen. Een huiveringwekkende verzameling moordwapens – hamers, ijsbijlen, messen boksbeugels en zelfs het pistool waarmee president Doumer in 1932 werd vermoord. Minder gevaarlijke items zoals een apparaatje waarmee bankbiljetten uit de zakken van marktkooplieden konden worden gejat. Een museum vol gekke, duistere, wrede en spannende verhalen.

 Er is ook een schaalmodel te zien van de guillotine, plus een echt mes

De hoofdroute door het museum begint met het Ancien Régime, toen koning Lodewijk XIV in 1667 het ambt van luitenant van politie instelde. Na de Franse revolutie in 1871 herstelde Napoleon de orde door de functie van prefect van politie in te stellen, waarmee een einde kwam aan de instabiliteit en corruptie. In 1829 kwamen de eerste politieagenten in uniform. Vervolgens gaat het over de oprichting van de Nationale Garde en de oprichting van het Vredeskorps. Verder wordt ook uitgebreid uitgelegd hoe de politie zich ontwikkelde naarmate de stad groeide. Je loopt langs glazen kasten vol met wapens (zowel van politie als van criminelen) namaakartikelen en kranten artikelen van beroemde zaken en gebeurtenissen. Er is ook een schaalmodel te zien van de guillotine, plus een echt mes. 

Glazen vitrines vol met wapens

Het laatste deel van het museum is het modernste. Dit gaat uitgebreid in op de ontwikkeling van forensisch onderzoek. Er is een reconstructie van het Atelier van Alphonse Bertillon.

Het Atelier van Alphonse Bertillon

Hij ontwikkelde in 1879-1880 een systeem om personen te identificeren. Dit systeem werd wereldwijd gebruikt en naar hem ‘Bertillonage’ genoemd. Vier zones leggen op een leuke en leerzame manier het gespecialiseerde werk uit van de forensische politie met DNA, vingerafdrukken en andere nieuwe technieken waaronder odorologie. Odorologie, ofwel de wetenschap van geuren, is een techniek die voornamelijk wordt gebruikt in de forensische wetenschap voor justitiële identificatie. De techniek is gebaseerd op geuranalyse door honden om criminelen op te sporen of de geur van objecten te identificeren (explosieven, verdovende middelen en lichamen van vermiste personen).

Vier zones leggen op een leuke en leerzame manier het gespecialiseerde werk uit van de forensische politie

In 1967 bracht George Simenon een bezoek aan dit museum. In de vitrine een origineel reçu uit 1936 voor een identiteitskaart uitgegeven door de Préfecture de la Police. Wie weet was hij ook op zoek naar materiaal voor zijn boeken. Misschien ben jij wel een beginnend schrijver of een fervent lezer, kenner  van de avonturen van de gentleman-inbreker of  de onderzoeken van Commissaris Maigret, je bent hier aan het juiste adres. De beroemde Parijse politie leidt je naar de onderwereld van de Franse hoofdstad.

In 1967 bracht George Simenon een bezoek aan het museum

Een origineel reçu uit 1936 voor een identiteitskaart van George Simenon, uitgegeven door de Préfecture de la Police

Musée de la Préfecture de la Police, rue de la Montagne Sainte Geneviève 4, 5^e arrondissement. Metrostation Maubert-Mutualiteit, lijn 10.

Het museum is gratis te bezoeken van maandag t/m vrijdag van 09.30 uur – 17.00 uur.