Renoirs Domaine des Collettes in Cagnes sur Mer

Op 2 september mag ik op uitnodiging van Anton Noë op dit platform vertellen over mijn boek La Petite Irène. Wekelijks citeer ik een passage uit het boek, waarover ik vervolgens iets persoonlijks vertel.
Uit La Petite Irène: ‘Renoir exposeert tussen 1908 en 1914 diverse keren in de buurt van Cagnes. Ik stel me voor dat de expositie wordt aangekondigd in de regionale krant. Het zou zomaar kunnen dat Irène het artikel onder ogen krijgt en ondanks haar haat-liefde verhouding met het schilderij de schilder toch nog eens wil ontmoeten. Ik denk haar inmiddels zo goed te kennen, dat ik kan vermoeden wat ze de schilder zou willen vragen.
Ze zou zo graag van hem willen weten wat hij zelf nu werkelijk van het schilderij vond. Haar moeder vond het eerst prachtig, maar was om een of andere onverklaarbare reden plotseling heel ontevreden over het kunstwerk geworden. Terwijl de kunstkritieken indertijd lovend waren.
Zelf heeft Irène altijd met tegenzin naar het doek gekeken, schrijft ze in haar dagboeken. Met het verglijden van de jaren zag ze vast ook wel dat het prachtig geschilderd was. Zou haar weerzin ontstaan zijn omdat haar moeder het niet mooi genoeg vond? Was Irène zelf ontevreden over haar spiegelbeeld? Of heeft Renoir haar ware ik werkelijk niet kunnen vangen? Daarom, zo stel ik me voor, is ze vast benieuwd of de schilder zelf tevreden was toen hij het portret af had. En of hij, nu hij honderden of misschien wel duizenden schilderijen verder is, La Petite Irène als een van zijn betere, of een van zijn mindere werken beschouwde. En heeft het feit dat hij gedurende een aantal weken met zijn ‘mindere’ schildershand heeft moeten schilderen door de gebroken arm nog effect gehad op de kwaliteit? Of is het kunstwerk daardoor juist extra bijzonder geworden?’

Pierre-Auguste Renoir was voor het eerst in Cagnes-sur-Mer, idyllisch gelegen tussen Nice en Cannes, toen hij op weg was naar Italië om er te schilderen. Dat was in 1903. Hij was meteen gecharmeerd van de vele olijfboomgaarden en het prachtige mediterrane licht. Vier jaar later kocht het echtpaar Renoir Domaine des Collettes. De familie hoopte dat in het zonnige zuiden de door reuma geplaagde ledematen van vader Renoir wat minder pijnlijk zouden worden en dat hij weer gemakkelijker kon schilderen. Dat lukte helaas maar ten dele, weten we uit overlevering.
Op het landgoed stond een boerderij die echtgenote Aline te klein en te boers vond. Het paar gaf opdracht voor de bouw van een herenhuis in neo-Provençaalse stijl, inclusief twee grote ateliers. Ze woonden met hun gezin afwisselend daar en in Essoyes, het geboortedorp van Aline, in de Champagnestreek.
Na de dood van zijn ouders bleef zoon Claude Renoir tot 1960 op het Domaine des Collettes wonen. En, heel bijzonder, de oudere zoon, regisseur Jean Renoir, nam in 1959 op het landgoed van zijn ouders de speelfilm Le Déjeuner sur l’herbe op. Hij zal zijn film niet bij toeval deze titel hebben meegegeven, dezelfde als het prachtige schilderij van zijn vaders collega, Édouard Manet. In 1960 kocht de gemeente Domaine des Collettes om er een museum in te vestigen ter nagedachtenis aan hun beroemde inwoner.

Het is alweer heel wat jaren geleden dat ik het voormalige woonhuis annex museum bezocht. Vanaf het treinstation loop je in twintig minuutjes naar het Domaine des Collettes. Wat een mooie plek! Ik begrijp goed dat Pierre-Auguste Renoir zich met zijn gezin hier vestigde. Een wereld van verschil met het hectische Parijs. Het is een prachtig herenhuis, omringd door een typisch Provençaalse tuin met oude olijfbomen, sinaasappelbomen, weelderige rozenstruiken en mediterrane planten en bloemen. Ook is de moestuin van Renoirs echtgenote Aline in ere hersteld.
Renoir schilderde en beeldhouwde er tot aan zijn dood in 1919. Hij was toen al vier jaar weduwnaar. In de elf jaar dat Renoir er woonde ontving hij regelmatig beroemde kunstenaars als Henri Matisse, Claude Monet, Auguste Rodin, Amedeo Modigliani en Pablo Picasso.
Naast persoonlijke bezittingen van de schilder zijn er ‘slechts’ veertien originele schilderijen van Renoir in het museum te zien (overigens niet La Petite Irène, dat hangt in het Kunsthaus Zürich). En dan te bedenken dat Renoir de wereld meer dan vierduizend kunstwerken naliet.
Het fijnste gedeelte van het huis annex museum vond ik het grote atelier waar de antieke houten rolstoel van de kunstenaar roerloos voor zijn ezel en schilderskist staat, én natuurlijk de tuin, die nu zo ongeveer op zijn mooist zal zijn. Ik moet snel weer eens naar Cagnes toe.

Musée Renoir, 19 Chem. des Collettes, 06800 Cagnes-sur-Mer, France
https://tourisme.cagnes.fr/musee-renoir/

La Petite Irène gaat over de Nederlandse au pair en studente kunstgeschiedenis Tamar, die bij toeval een geheimzinnig koffertje vindt met dagboeken, foto’s en babykleertjes. Ze blijken te hebben toebehoord aan Irène Cahen d’Anvers, die in 1880 op achtjarige leeftijd werd geportretteerd door Pierre-Auguste Renoir. De zoektocht naar sporen van het leven en nabestaanden van Irène voert hoofdpersoon Tamar dwars door Frankrijk. Van Normandië, via Parijs, naar de Côte d’Azur.
Lees alvast twee hoofdstukken: https://uitgeverijseptember.nl/wp-content/uploads/2025/04/Preview-L...
Verkrijgbaar als paperback en e-book: https://uitgeverijseptember.nl/product/la-petite-irene/