Hèt netwerk van, voor en door Nederlandstaligen in Frankrijk - zegt het voort!
|| PLAATS BERICHT || PLAATS ADVERTENTIE ||
Lons-le-Saunier, prefectuur van de Jura, getuigt tweemaal van het belang dat de zoutwinning voor deze stad gehad heeft. Een saunier is een persoon die zout wint of in zout handelt, en die bepaling komt in 1315 al in de plaatsnaam voor. Ook de naam Lons, die moeilijker te duiden is, verwijst waarschijnlijk naar de zoute springbron in het centrum van Lons. De oudste vormen luiden Leoonis en Leodonium; er ligt waarschijnlijk het Gallische ledo aan ten grondslag, dat ‘getijde’ of ‘bewegend water’ betekent en ook betrekking kan hebben op een stromende bron.
Het beroep saunier vinden we terug in de plaatsnaam Saulnières (Ille-et-Vilaine), aan een oude zoutroute tussen de zoutmoerassen van Guérande en het noorden en oosten van Frankrijk. Ook het buurdorp Le Sel-de-Bretagne (Ille-et-Vilaine) herinnert aan deze zouthandel, net als La Saunière (Creuse) in de Limousin. Een buurtschapsnaam als La Saunerie duidt over het algemeen op zoutwinning of -handel; we treffen La Saunerie bijvoorbeeld aan net ten westen van Soulce-Cernay (Doubs) dat zijn naam dankt aan een zoutwaterbron. De naam van Soulce vindt zijn oorsprong in het Oudhoogduitse woord sulza, dat ‘zoute bron’ betekent. Dit woord vinden we ook terug in Xousse (Meurthe-et-Moselle), dat in 1129 als Solcia vermeld werd. Vlakbij het dorp Xousse ligt de bron van een beek met de veelzeggende naam ruisseau de la Saline. Suisse (Moselle) heeft niets met Zwitserland te maken: de oude vermelding Sulciam uit 896 duidt ook op een zoutwaterbron, waar ook de Zuid-Franse plaats Saulce-sur-Rhône (Drôme) haar naam aan te danken heeft.
Salies-de-Béarn (Pyrénées-Atlantiques) en Salies-du-Salat (Haute-Garonne) danken hun naam aan zoutwaterbronnen, vooral gebruikt voor hun geneeskrachtige eigenschappen, maar waaruit ook zout gewonnen werd. In Saulxures (Haute-Marne) is geen zoutwaterbron aangetroffen, noch sporen van zoutwinning. Ging het daar om zouthandel? Er zijn zoutwaterbronnen in de omgeving. Bij andere plaatsen met dezelfde naam, zoals Saulxures-sur-Moselotte (Vosges) of Saulxures-lès-Nancy (Meurthe-et-Moselle) mag men telkens die vraag stellen: een zoutwaterbron, andersoortige zoutwinning of zouthandel? Slechts plaatselijk historisch of archeologisch onderzoek biedt uitkomst. In Saulxerotte (Meurthe-et-Moselle) bevindt zich een bron die L’Eau Salée heet, ‘het zoute water’; hier is de betekenis dus ontegenzeggelijk ‘zoutwaterbron’.
Zout werd eveneens gewonnen door in zoutpannen zeewater te laten verdampen en zo het zout over te houden; in het oosten van Frankrijk waren zoutmijnen, waar het zout door middel van verhitting uit de pekel gehaald werd. De bekendste en oudste zoutwinning van Oost-Frankrijk vinden we in de veelzeggende plaatsnaam Salins-les-Bains (Jura). In Miserey-Salines (Doubs) zijn de zoutmijnen veel recenter; er werd pas in 1866 zout ontdekt en salines is pas in 1922 aan de gemeentenaam toegevoegd. Waarschijnlijk herinnert ook Saulnot (Haute-Saône) aan zoutwinning op bescheiden schaal. Château-Salins (Moselle) dateert uit de 13e eeuw, toen de zoutwinning voor de opkomst van het stadje zorgde. Château-Salins ligt aan de Seille, waarvan de naam ook het idee ‘zout’ oproept. Diezelfde Seille stroomt langs Marsal (Moselle), reeds op een Merovingische munt vermeld als Marsallo vico. Het is een Gallische samenstelling *maro-salinon ‘de grote zoutpannen’ – de zoutwinning moet hier erg ver teruggaan.
Aan de kust vinden we bijvoorbeeld Sallenelles (Calvados), waar zoutpannen waren. Saillé (Loire-Atlantique) ligt midden in de zoutmoerassen van Guérande. Ook in Morsalines (Manche) werd ooit zout gewonnen uit zeewater, maar hier waren door verandering van het zeeniveau in de elfde eeuw de zoutpannen al buiten dienst. De eerste lettergreep was oorspronkelijk de vrouwelijke meervoudsvorm van het Latijnse bijvoeglijk naamwoord mortuus, ‘dood’.
---
Geïnteresseerd in de geschiedenis en duiding van Franse plaatsnamen? Er komt een mooi en omvangrijk boek aan, dat door de coronacrisis nog even op zich laat wachten, helaas. Wordt vervolgd, ik houd u op de hoogte!
Weergaven: 1197
_____________________________
☑️ Beste plaatser van dit bericht,
fijn dat je gebruik maakt van dit forum. Doe alsjeblieft mee met de discussie die volgt op je bericht! Reageer zelf op de reacties die anderen geven. Dat mag ook best een bedankje zijn.
_____________________________
Klik hieronder voor meer berichten in dezelfde rubriek.
Dankjewel Jeroen, nooit geweten dat behalve aan de kust ook zout wordt gewonnen in het binnenland. Geen zeezout dus...
@ Jeroen bedankt weer voor deze heldere uitleg. Ik woon in Salernes (var) heeft dat ook met zout te maken?
Jos, ik heb uit nieuwsgierigheid maar even gekeken waar Salernes precies ligt en tegelijkertijd even gekeken in de FR Wikipédia. Daar vond ik deze zin: "À cette époque le village est situé sur la route du sel qu'empruntent les sauniers depuis Hyères jusqu'aux Alpes."
Wat is dat een mooi plaatsje, waar je woont. Erg leuk om de foto's te bekijken. En het ligt bovendien aan de rand van een natuurpark.
Ongetwijfeld weet Jeroen nog veel meer over de etymologie van Salernes te vertellen.
@ Theodora bedankt voor je zoekwerk. Dus heeft wel met zout te maken.
Salernes is inderdaad een heel leuk plaatsje en ligt vrij centraal t.o.v. de kust en de Gorges du Verdon. Dus tussen 2 toeristen stromen in!
Dank jullie wel voor de fijne reacties weer!
@Jos & Theodora: De naam van Hyères heeft inderdaad te maken met zoutwinning uit de zee, mijn artikel was natuurlijk niet compleet met alle namen die met zout te maken hebben - anders worden jullie mijn lijstjes heel snel beu.
Wat Salernes betreft heb ik geen enkele taalkundige bron gevonden dat de naam afgeleid zou zijn van 'zout'. Het is natuurlijk mogelijk dat de oorsprong daar mee te maken heeft aangezien het op een zoutroute ligt, maar dan zouden we moeten vinden wanneer die zoutroute precies bestond. Mijn bronnen geven onder meer oude vormen als castri Salerna (1007) of poium Salernas Vetulas ('oud'), en dat castrum en poium wijzen op een oud oppidum op een hoogte. Ik zie op de stafkaarten dat Salernes op een heuvel ligt, daarmee is het poium (podium, 'heuvel') verklaard, en daardoor kan ook Salernes verklaard worden, dat net als Salon-de-Provence van een oeroude wortel *sal- zou kunnen komen, die een berg of een hoogte aanduidt. Indien het zout pas later is gekomen dan is dat een andere mogelijke verklaring.
Ik laat dus even in het midden of het de berg is die de naam gegeven heeft of de zoutroute. Ik zoek later nog even verder en dan kom ik erop terug.
En ik noemde dus Hyères (Var), in mijn vorig antwoord, maar was vergeten dat te verklaren: ook Hyères lijkt wel zijn naam te ontlenen aan zoutpannen. De naam stamt af van het meervoud van het Latijnse woord area, 'open onbebouwd gebied', maar uit de historische teksten blijkt dat ter plekke de zoutpannen zo genoemd worden: salinas que vocat areas (963) - 'de zoutpannen die areas heten'.
Van het Latijnse area komt bijvoorbeeld ook de naam Aire-sur-la-Lys (Pas-de-Calais), waar het wel de betekenis 'open landbouwgebied', en niets met zout te maken heeft. Soms zijn betekenissen dus erg regionaal of zelfs lokaal...
@ Jeroen bedankt voor je uitleg. Ik ben ook al aan het zoeken geweest. Ik heb ooit een foto gezien van oud Salernes met daarop zoutpannen, maar kan het niet terug vinden. Ik blijf zoeken.
Wat leuk allemaal, Jeroen en Jos!
Je reactie hieronder, dit zijn de huisregels.
© 2024 Gemaakt door: Anton Noë, beheerder en gastheer.
Verzorgd door
Banners | Een probleem rapporteren? | Privacybeleid | Algemene voorwaarden
Je moet lid zijn van Nederlanders.fr om reacties te kunnen toevoegen!
Wordt lid van Nederlanders.fr