Hèt netwerk van, voor en door Nederlandstaligen in Frankrijk - zegt het voort!
|| PLAATS BERICHT || PLAATS ADVERTENTIE ||
Lons-le-Saunier, prefectuur van de Jura, getuigt tweemaal van het belang dat de zoutwinning voor deze stad gehad heeft. Een saunier is een persoon die zout wint of in zout handelt, en die bepaling komt in 1315 al in de plaatsnaam voor. Ook de naam Lons, die moeilijker te duiden is, verwijst waarschijnlijk naar de zoute springbron in het centrum van Lons. De oudste vormen luiden Leoonis en Leodonium; er ligt waarschijnlijk het Gallische ledo aan ten grondslag, dat ‘getijde’ of ‘bewegend water’ betekent en ook betrekking kan hebben op een stromende bron.
Het beroep saunier vinden we terug in de plaatsnaam Saulnières (Ille-et-Vilaine), aan een oude zoutroute tussen de zoutmoerassen van Guérande en het noorden en oosten van Frankrijk. Ook het buurdorp Le Sel-de-Bretagne (Ille-et-Vilaine) herinnert aan deze zouthandel, net als La Saunière (Creuse) in de Limousin. Een buurtschapsnaam als La Saunerie duidt over het algemeen op zoutwinning of -handel; we treffen La Saunerie bijvoorbeeld aan net ten westen van Soulce-Cernay (Doubs) dat zijn naam dankt aan een zoutwaterbron. De naam van Soulce vindt zijn oorsprong in het Oudhoogduitse woord sulza, dat ‘zoute bron’ betekent. Dit woord vinden we ook terug in Xousse (Meurthe-et-Moselle), dat in 1129 als Solcia vermeld werd. Vlakbij het dorp Xousse ligt de bron van een beek met de veelzeggende naam ruisseau de la Saline. Suisse (Moselle) heeft niets met Zwitserland te maken: de oude vermelding Sulciam uit 896 duidt ook op een zoutwaterbron, waar ook de Zuid-Franse plaats Saulce-sur-Rhône (Drôme) haar naam aan te danken heeft.
Salies-de-Béarn (Pyrénées-Atlantiques) en Salies-du-Salat (Haute-Garonne) danken hun naam aan zoutwaterbronnen, vooral gebruikt voor hun geneeskrachtige eigenschappen, maar waaruit ook zout gewonnen werd. In Saulxures (Haute-Marne) is geen zoutwaterbron aangetroffen, noch sporen van zoutwinning. Ging het daar om zouthandel? Er zijn zoutwaterbronnen in de omgeving. Bij andere plaatsen met dezelfde naam, zoals Saulxures-sur-Moselotte (Vosges) of Saulxures-lès-Nancy (Meurthe-et-Moselle) mag men telkens die vraag stellen: een zoutwaterbron, andersoortige zoutwinning of zouthandel? Slechts plaatselijk historisch of archeologisch onderzoek biedt uitkomst. In Saulxerotte (Meurthe-et-Moselle) bevindt zich een bron die L’Eau Salée heet, ‘het zoute water’; hier is de betekenis dus ontegenzeggelijk ‘zoutwaterbron’.
Zout werd eveneens gewonnen door in zoutpannen zeewater te laten verdampen en zo het zout over te houden; in het oosten van Frankrijk waren zoutmijnen, waar het zout door middel van verhitting uit de pekel gehaald werd. De bekendste en oudste zoutwinning van Oost-Frankrijk vinden we in de veelzeggende plaatsnaam Salins-les-Bains (Jura). In Miserey-Salines (Doubs) zijn de zoutmijnen veel recenter; er werd pas in 1866 zout ontdekt en salines is pas in 1922 aan de gemeentenaam toegevoegd. Waarschijnlijk herinnert ook Saulnot (Haute-Saône) aan zoutwinning op bescheiden schaal. Château-Salins (Moselle) dateert uit de 13e eeuw, toen de zoutwinning voor de opkomst van het stadje zorgde. Château-Salins ligt aan de Seille, waarvan de naam ook het idee ‘zout’ oproept. Diezelfde Seille stroomt langs Marsal (Moselle), reeds op een Merovingische munt vermeld als Marsallo vico. Het is een Gallische samenstelling *maro-salinon ‘de grote zoutpannen’ – de zoutwinning moet hier erg ver teruggaan.
Aan de kust vinden we bijvoorbeeld Sallenelles (Calvados), waar zoutpannen waren. Saillé (Loire-Atlantique) ligt midden in de zoutmoerassen van Guérande. Ook in Morsalines (Manche) werd ooit zout gewonnen uit zeewater, maar hier waren door verandering van het zeeniveau in de elfde eeuw de zoutpannen al buiten dienst. De eerste lettergreep was oorspronkelijk de vrouwelijke meervoudsvorm van het Latijnse bijvoeglijk naamwoord mortuus, ‘dood’.
---
Geïnteresseerd in de geschiedenis en duiding van Franse plaatsnamen? Er komt een mooi en omvangrijk boek aan, dat door de coronacrisis nog even op zich laat wachten, helaas. Wordt vervolgd, ik houd u op de hoogte!
Weergaven: 1198
_____________________________
☑️ Beste plaatser van dit bericht,
fijn dat je gebruik maakt van dit forum. Doe alsjeblieft mee met de discussie die volgt op je bericht! Reageer zelf op de reacties die anderen geven. Dat mag ook best een bedankje zijn.
_____________________________
Klik hieronder voor meer berichten in dezelfde rubriek.
Hoi Louise, ik ben Arc-et-Senans zeker niet vergeten, dat vind ik een schitterende plek waar ik enkele jaren geleden met veel plezier bezocht heb. Het ging mij in dit artikel echter niet om de salines of zoutmijnen an sich, maar op de plaatsnamen die met zoutwinning te maken hebben. Het is een artikel over taal, niet over zoutwinning. De naam Arc-et-Senans heeft toevallig niets met zoutwinning te maken, vandaar dat het bewust niet in het artikel staat. Mijn insteek was uitsluitend van talige aard.
Marielle, goed dat je Boekelo noemt, want dat leerde ik al op de lagere school: zoutwinning bij Boekelo. Ik heb echter nooit de bussen zout zitten lezen. Ik vermoed dat ik met drie opgroeiende kinderen wel iets anders aan m'n hoofd had.
Aramon Heilbronn (alias Louise Meertens): natuurlijk heeft "dat figuur" niet zitten slapen en over de zoutlozing in de Rijn gelezen, maar "dat figuur" had er zich nooit zo in verdiept. Het dacht dat allerlei verschillende fabrieken het zout in de Rijn loosden. Het is ook niet erg logisch om zout te winnen en het vervolgens in de rivier te storten om met het water te laten wegstromen naar de zee, die al zout genoeg is. Het dacht toen het de bovenstaande regels schreef met name aan de Camargue, bekend om de zoutwinning en de rijst.
Beste Louise, natuurlijk zijn er altijd namen die niet in het artikel komen, want als ik alle namen zou opnemen, dan is het een woordenboek en geen leesbaar artikel meer. Daarbij gaat het mij om plaatsnamen, en niet per se om namen van instituten, fabrieken, instelling, wat dan ook. Als die toekomstige stad Salines zou hebben geheten, ja, dan was het een plaatsnaam geweest, maar dat wist ik niet, dus kon ik die naam niet behandelen. Voor mij is de huidige naam Salines royales geen plaatsnaam maar de naam van de instelling of hoe je het ook wil noemen. En die liggen in de gemeente Arc-et-Senans, waarvan de naam niets met zout te maken heeft. Met die keuze mag je het oneens zijn, natuurlijk. Voel je vooral vrij om ons te laten genieten van een fijn artikel over de koninklijke zoutmijnen van Arc-et-Senans, want een interessant onderwerp is het zeker!
@ Marielle @ El Burro Català, hartelijk dank voor jullie aardige reactie - ik schrijf weer fijn door! :)
Heel veel dank weer, Jeroen, zo interessant al je bijdragen.
En o , nostalgie, zo n 60 jaar geleden(!!!!) gingen mijn ouders en wij twee zomers naar Saulxures-sur-Moselotte. Geen zout herinner ik mij, wel heerlijke mirabellen.
Dank je, Lucie! En ja, mooie naam he, Saulxures-sur-Moselotte! ;-)
@ Jeroen, Super interessante bijdrages telkens, dank je! Misschien heb je het al eens verteld, maar schrijf je deze stukken puur uit interesse? Zoveel plaatsnamen al in slechts deze bijdrage, daar moet wel flink wat onderzoek in gaan zitten.. Knap.
Fijne avond, en ik ben zeer benieuwd naar je boek.
@ Aramon, Louise, Meertens, Heilbron, Dat moet wel een feestje zijn in dat Conques. Heel toevallig een Aramon en een Louise als inwoners, beide Nederlands en beide met een partner waar ze alles aan moeten vragen. Ook heel toevallig dat beide partners af en toe in Amsterdam wonen en vroeger (zo rond 1930) wat wisten over bouwwerken ...
Als kers op de taart zijn beide huishoudens ook nog in het bezit van een invalidebolide (mét groene kaart). Dan moet je elkaar wel regelmatig tegenkomen in de straten van Conques lijkt mij zo, want met 2 van die 45 kilometer wagentjes zal inhalen er niet inzitten.
Tip van de week, spreek die andere bestuurder eens aan! Je zult zien dat jullie erg veel gemeen hebben, jullie partners kunnen het vast enorm met elkaar vinden, en jullie als onnozele wederhelften vast ook.
Ik wens jullie nog vele mooie ritjes.
Je reactie hieronder, dit zijn de huisregels.
© 2024 Gemaakt door: Anton Noë, beheerder en gastheer.
Verzorgd door
Banners | Een probleem rapporteren? | Privacybeleid | Algemene voorwaarden
Je moet lid zijn van Nederlanders.fr om reacties te kunnen toevoegen!
Wordt lid van Nederlanders.fr