Het verhaal achter de naam (38) : Coublanc

Soms kom je plaatsnamen tegen die er op het eerste gezicht verbazingwekkend uitzien. Wat te denken van de naam van het dorp Coublanc in de Haute-Marne, bijvoorbeeld, dat ook een naamgenoot heeft in de Saône-et-Loire? Waarom zou je in hemelsnaam een dorp naar een witte hals, un cou blanc, noemen. Dan kun je wellicht aan zwanen denken, maar nee, het zijn niet die dieren die hun naam aan het dorp hebben nagelaten.

Als we de oudere vormen erbij pakken, dan wordt het al snel duidelijk dat er noch een hals noch de kleur wit in de naam verscholen zitten. De oudste vorm, uit 1120, luidt Castri Confluentis, letterlijk vertaald ‘de burcht bij de samenvloeiing (van rivieren)’. En inderdaad, in het dorp Coublanc stroomt nog steeds de Resaigne in de Saulon, een samenvloeiing van rivieren. Die geografische situatie vormde het onderscheidende kenmerk dat voor de naamgeving van de plaats gezorgd heeft.

Het Latijnse confluens/-tes is samengesteld uit con ‘samen’ en fluere ‘vloeien’. De Duitse stad Koblenz, waar de Moezel in de Rijn uitkomt, heeft hieraan haar naam aan te danken. Dit Latijnse woord heeft in het huidige Frans het woord confluent opgeleverd, dat letterlijk terug te vinden is in de naam van het gehucht Confluent in de gemeente Yzeures-sur-Creuse (Indre-et-Loire), nabij de samenloop van de Gartempe en de Creuse. Villefranche-de-Conflent (Pyrénées-Orientales) wordt in 1095 gebouwd bij de samenvloeiing van Têt en Cady op een plaats die vermoedelijk al *Confluens heette en die zijn naam heeft verleend aan de streek Conflent, waar Villefranche de nieuwe hoofdstad van werd. We vinden die streeknaam terug in Corneilla-de-Conflent (Pyrénées-Orientales), waar geen rivieren samenstromen – de naam Corneilla is gebaseerd op de Romeinse persoonsnaam Cornelius.

Verder komen we namen tegen als Conflans (Sarthe), Conflans-sur-Loing (Loiret), Conflans-Sainte-Honorine (Yvelines), Conflans-en-Jarnisy (Meurthe-et-Moselle), Conflans-sur-Lanterne (Haute-Saône), en ook Conflandey (Haute-Saône), waar de Lanterne in de Saône stroomt. Conflandey is een verkleinvorm is bij dat andere Conflans in de Haute-Saône, dat ook aan de Lanterne ligt, op de plaats waar deze de Semouse ontvangt.

Aan de Dordogne ligt Confolent-Port-Dieu (Corrèze) en aan de Vienne Confolens (Charente), telkens op een plek waar twee rivieren samenstromen. Port-Dieu, letterlijk ‘de haven van God’, is de naam van een oude abdij. In de Aude ligt Couffoulens, in 1060 vermeld als Qofolent, met dezelfde betekenis.

Ook Écouflant (Maine-et-Loire) was rond het jaar 1000 villa Confluentis. De huidige begin-é is een rest van het oude voorzetsel ès, te begrijpen als ‘bij de samenstroming’. Het dorp bevindt zich tegenover de plek waar de Mayenne (tegenwoordig de Vieille Maine) oorspronkelijk de Sarthe ontmoette. Tegenwoordig stroomt de Mayenne wat zuidelijker in de Sarthe; landschappen veranderen en plaatsen houden soms een oude situatie in hun naam vast. Dat veranderende landschap zorgt er ook voor dat Conflans-sur-Seine (Marne) niet meer aan de samenvloeiing van de Aube en de Seine ligt. Vroeger wel, en daar zijn zeker nog sporen in het landschap van over: een afgesneden meander en enkele naamloze beekjes, sporen van de oude loop van de Seine. Tegenwoordig ontmoeten Seine en Aube elkaar twee kilometer verderop, in Marcilly-sur-Seine.

---

Nog veel meer namen en verhalen erachter vind je in het boek Waarom Lyon geen Dijon heet, uitgegeven door Batavia Publishers. Meer info via deze link of bij je favoriete boekhandel.

_____________________________

☑️ Beste plaatser van dit bericht,

fijn dat je gebruik maakt van dit forum. Doe alsjeblieft mee met de discussie die volgt op je bericht! Reageer zelf op de reacties die anderen geven. Dat mag ook best een bedankje zijn.

_____________________________

Rubrieken,

Klik hieronder voor meer berichten in dezelfde rubriek.

20201121, Korte Verhalen, Kunst en Cultuur

Reactie van El Burro Català op 21 November 2020 op 21.10: Dank weer Jeroen!

Reactie van Jos van den Hout op 22 November 2020 op 6.54: Jeroen weer met volle verbazing. Waar haal je de kennis vandaan. Bedankt

Reactie van Theodora Besse op 22 November 2020 op 8.30: Precies Jos, dat vraag ik me ook iedere keer af. En die kennis steeds met enthousiasme hier delen!

Het frappantste uit het bovenstaande vind ik eigenlijk de naam Koblenz, waar ik vroeger altijd langskwam als ik naar Zwitserland ging. Hoewel Jeroen's artikelen eigenlijk over franse plaatsnamen gaan. Maar hij kijkt dus ook (en weet veel van) over de grenzen, zoals eerder is gebleken. Altijd weer indrukwekkend!

Reactie van Paul Weusten op 22 November 2020 op 12.09: La Confluence of Lyon Confluence is een wijk in Lyon. De wijk is gelegen bij de samenkomst van de rivieren Saône en Rhône.

Reactie van Theodora Besse op 22 November 2020 op 12.17: Wat leuk, Paul. Daarin is dus de volledige naam bewaard gebleven, in zijn oorspronkelijke betekenis. Maar misschien komt dat ook, doordat die wijk tamelijk nieuw is?

Reactie van Jeroen Sweijen op 22 November 2020 op 12.24: Dank jullie wel allemaal voor je complimenten. En tja, op de vraag 'waar haal je de kennis vandaan?' is het lastig antwoorden, want geldt dat niet voor alle kennis en kunde? Ik kijk weer bewonderswaardig naar handige klussers en goede automonteurs: dat lukt mij weer niet. Wat die plaatsnamen betreft is het een combinatie van mijn universitaire studie, een grote interesse, veel erover lezen, graag verbanden zien, liefde voor landkaarten en - gelukkig - een goed geheugen. Overigens ben ik vorige week geïnterviewd over dit boek, en daar is een leuke podcast van gemaakt. Die zal ik ook eens op nederlanders.fr delen, dat mag vast wel van Anton. Fijne middag allemaal!

Reactie van Jeroen Sweijen op 22 November 2020 op 12.25: Wat de wijk Confluence in Lyon betreft; de motivering van de naamgeving is natuurlijk precies dezelfde als in de historische voorbeelden hierboven, maar wat Theodora al oppert is natuurlijk waar: het is een recente naam, waarbij het actuele woord is gebruikt, op basis van de Latijnse etymologische herkomst. Een recente naam, maar met dezelfde achtergrond, en die dus ook nog wel eens een historische naam zal worden :-)

Reactie van Ingrid de Eerste op 22 November 2020 op 12.32: Dank je wel, Jeroen. Ik ben dol op dit soort weetjes en uitpluizerijen. Ik interesseer me voor familienamen en vraag vaak aan ouders waar het vandaan komt. Ook interesseer ik me voor Arabische voornamen die vaak een prachtige betekenis hebben. Helaas, nog geen boekje over geschreven.

Reactie van Jeroen Sweijen op 22 November 2020 op 12.38: Dank je wel, Ingrid, voor je compliment! Ik ga gewoon door met schrijven en delen, dat is veel te leuk om niet te doen. En je hebt gelijk, ook persoonsnamen kunnen bijzonder inspirerend zijn en hebben vaak een net zo'n boeiende geschiedenis als plaatsnamen.

Je reactie hieronder, dit zijn de huisregels.